Ahilyanagar News: अहिल्यानगर- जिल्ह्यात २०२५ च्या खरिप हंगामात आतापर्यंत ३७.५१ टक्के पेरण्या पूर्ण झाल्या असून, एकूण २ लाख ६८ हजार ८१० हेक्टर क्षेत्रावर विविध पिकांची लागवड झाली आहे. यामध्ये कपाशीने ५७ हजार ७८४ हेक्टर क्षेत्र व्यापले आहे, तर सोयाबीनने ५६ हजार १९८ हेक्टर क्षेत्रावर लागवड करून दुसरे स्थान पटकावले आहे. जिल्ह्यात जून २४, २०२५ पर्यंत ७६.१ मिलीमीटर पावसाची नोंद झाली आहे, परंतु गेल्या आठ दिवसांपासून पाऊस थांबला असल्याने शेतकरी पावसाच्या प्रतीक्षेत आहेत. मे महिन्यात झालेल्या २२० मिलीमीटर पावसाने उन्हाळी पिकांचे, विशेषतः कांदा आणि फळबागांचे मोठे नुकसान केले. खरिप हंगामातील पेरणीला आता वेग आला असला, तरी ऊस लागवडीला अपेक्षित गती मिळालेली नाही.
खरिप पेरणी
अहिल्यानगर जिल्ह्यात खरिप पिकांचे सरासरी क्षेत्र ६ लाख ९३ हजार ३४२ हेक्टर आहे, त्यापैकी आतापर्यंत २ लाख ६८ हजार ८१० हेक्टरवर (३७.५१ टक्के) पेरण्या पूर्ण झाल्या आहेत. यंदा मे आणि जूनमध्ये झालेल्या पावसामुळे पेरणीला चांगली सुरुवात झाली, परंतु गेल्या आठवड्यापासून पावसाने उसंत घेतल्याने शेतकरी चिंतेत आहेत. जिल्ह्यातील अकोले तालुक्यात १,८३१ हेक्टरवर भात रोपवाटिका तयार झाल्या असून, १८ हजार ७४५ हेक्टर सरासरी क्षेत्रापैकी १,८३१ हेक्टरवर भाताची लावणी झाली आहे. याशिवाय, बाजरी (२४,७१० हेक्टर), मका (३१,८१० हेक्टर), तूर (२४,५१२ हेक्टर), मूग (२८,९१३ हेक्टर), आणि उडीद (४१,५२१ हेक्टर) यासारख्या पिकांच्या पेरण्यांनी वेग घेतला आहे. कपाशी आणि सोयाबीन ही दोन पिके क्षेत्रफळाच्या बाबतीत आघाडीवर आहेत
कपाशी आणि सोयाबीनची आघाडी
जिल्ह्यात कपाशीचे सरासरी क्षेत्र १ लाख ५६ हजार ७९४ हेक्टर आहे, त्यापैकी आतापर्यंत ५७ हजार ७८४ हेक्टरवर लागवड झाली आहे, जे एकूण खरिप पेरणीच्या २१.५ टक्के आहे. कपाशी हे जिल्ह्यातील प्रमुख नगदी पीक असून, त्याला बाजारात चांगला भाव मिळतो. सोयाबीननेही १ लाख ७८ हजार ५३८ हेक्टर सरासरी क्षेत्रापैकी ५६ हजार १९८ हेक्टरवर लागवड करून दुसरे स्थान मिळवले आहे. सोयाबीनच्या लागवडीत यंदा ०.६६ लाख हेक्टरची वाढ नोंदवली गेली आहे, जी शेतकऱ्यांचा तेलबिया पिकांकडे वाढता कल आणि पावसाच्या उपलब्धतेचे द्योतक आहे. या दोन पिकांनी जिल्ह्यातील खरिप हंगामाला आर्थिकदृष्ट्या बळकटी दिली आहे, परंतु पावसाच्या खंडामुळे पुढील टप्प्यातील लागवडीवर परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
इतर पिकांचे क्षेत्र
कपाशी आणि सोयाबीननंतर जिल्ह्यात उडीद, मका, मूग, तूर, आणि बाजरी यासारख्या पिकांनी महत्त्वाचे स्थान मिळवले आहे. उडीद पिकाचे सरासरी क्षेत्र ५४ हजार ३३७ हेक्टर असून, ४१ हजार ५२१ हेक्टरवर पेरणी पूर्ण झाली आहे, जी एकूण क्षेत्राच्या ७६.४ टक्के आहे. मक्याचे ६६ हजार ११ हेक्टर सरासरी क्षेत्रापैकी ३१,८१० हेक्टरवर (४८.२ टक्के), तर मुगाचे ५३ हजार ६०४ हेक्टर क्षेत्रापैकी २८,९१३ हेक्टरवर (५३.९ टक्के) पेरणी झाली आहे. तुरीचे ५४ हजार ३४७ हेक्टर क्षेत्रापैकी २४,५१२ हेक्टरवर (४५.१ टक्के), आणि बाजरीचे ९८ हजार ५२९ हेक्टर क्षेत्रापैकी २४,७१० हेक्टरवर (२५.१ टक्के) पेरणी झाली आहे. याशिवाय, तीळ (३ हेक्टर), सूर्यफूल (६ हेक्टर), आणि भुईमूग (८२० हेक्टर) यासारख्या पिकांची लागवड मर्यादित आहे. ही आकडेवारी दर्शवते की, शेतकरी नगदी आणि कडधान्य पिकांना प्राधान्य देत आहेत.
ऊस लागवडीची संथ गती
अहिल्यानगर जिल्ह्यात ऊसाचे सरासरी क्षेत्र १ लाख ३३ हजार २५७ हेक्टर आहे, परंतु खरिप हंगामात आतापर्यंत केवळ ४,५६३ हेक्टरवर (३.४२ टक्के) लागवड झाली आहे. ऊस हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे पीक असून, दरवर्षी मोठ्या प्रमाणात लागवड होते. तथापि, यंदा पावसाच्या अनिश्चिततेमुळे आणि खरिपातील इतर पिकांना प्राधान्य दिल्याने ऊस लागवडीला गती मिळालेली नाही. पावसाला पुन्हा सुरुवात झाल्यास ऊस लागवडीला वेग येण्याची शक्यता आहे. ऊस लागवडीत यंदा देशभरात ०.२० लाख हेक्टरची वाढ नोंदवली गेली आहे, परंतु अहिल्यानगरात ही वाढ मर्यादित आहे. ऊस लागवडीसाठी पाण्याची उपलब्धता आणि साखर कारखान्यांचे धोरण यांचा परिणाम शेतकऱ्यांच्या निर्णयावर होत आहे.
पावसाची सद्यस्थिती आणि परिणाम
जिल्ह्यात २४ जून २०२५ पर्यंत ७६.१ मिलीमीटर पावसाची नोंद झाली आहे, जी खरिप पेरणीला पोषक आहे. मे महिन्यात २२० मिलीमीटर पाऊस झाला होता, परंतु यामुळे कांदा आणि फळबागांचे मोठे नुकसान झाले, विशेषतः नगर तालुक्यात पुरामुळे पिकांचा बळी गेला. गेल्या आठ दिवसांपासून पाऊस थांबला असून, ढगाळ वातावरण कायम आहे. या खंडामुळे शेतकरी पावसाच्या प्रतीक्षेत आहेत, कारण पुढील पेरणी आणि रोपांची वाढ पावसावर अवलंबून आहे. भारतीय हवामानशास्त्र विभागाने (IMD) यंदा सरासरीपेक्षा जास्त पावसाचा अंदाज वर्तवला आहे, परंतु पावसाच्या वितरणात अनियमितता असल्याने शेतकऱ्यांसमोर आव्हान आहे.
