Ahilyanagar News: अहिल्यानगर- जिल्ह्यातील श्रीगोंदा तालुक्यातील लोणी व्यंकनाथ येथील युवा शेतकरी दत्तात्रय मारुती कुंदाडे यांनी दलदलमय जमिनीवर बारडोली जातीच्या जांभूळ शेतीतून अप्रतिम यश मिळवले आहे. त्यांनी अहिल्यानगर-दौंड राष्ट्रीय महामार्गालगत असलेल्या आव्हानात्मक जमिनीवर जांभूळ लागवड करून तिसऱ्या वर्षी अडीच लाख रुपये आणि चौथ्या वर्षी पाच लाख रुपये उत्पन्नाची किमया साधली. त्यांच्या या यशस्वी प्रयोगाला कृषी विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी आणि तज्ज्ञांनी भेट देऊन कौतुक केले. दत्तात्रय यांच्या मेहनतीने आणि योग्य मार्गदर्शनाने दलदलमय जमिनीवर जांभूळ शेती यशस्वी होऊ शकते, हे सिद्ध केले आहे.
दलदल जमिनीवरील शेती
दत्तात्रय कुंदाडे यांना वडिलोपार्जित सहा एकर शेती आहे, ज्यावर त्यांचे दोन भाऊ आणि कुटुंबाचा उदरनिर्वाह अवलंबून आहे. त्यांची शेती ओढ्यालगत असल्याने पावसाळ्यात पाणी साचून राहते, ज्यामुळे सहा महिने पीक घेणे अशक्य होते. यामुळे पारंपरिक शेतीतून अपेक्षित उत्पन्न मिळत नव्हते, आणि एकाच पिकावर अवलंबून राहावे लागत होते. दलदलमय आणि निचरा नसलेल्या या जमिनीमुळे शेती करणे धोक्याचे होते, आणि अनेकदा नुकसान सहन करावे लागत होते. या आव्हानात्मक परिस्थितीत दत्तात्रय यांनी जांभूळ शेतीचा पर्याय निवडला, जो सामान्यतः चांगला निचरा असलेल्या जमिनीवर यशस्वी होतो. त्यांच्या या धाडसी निर्णयाने परिसरातील शेतकऱ्यांना प्रेरणा दिली आहे.
जांभूळ लागवडीचा निर्णय
दत्तात्रय यांनी २०२१ मध्ये श्रीगोंदा येथील संतोष कोथिंबिरे यांच्याकडून बारडोली जातीची जांभूळ रोपे खरेदी केली. ही जात मोठ्या आकाराची, स्वादिष्ट आणि बाजारात मागणी असलेली आहे, विशेषतः कोकणातील पालघर जिल्ह्यातील बहाडोली गावासाठी प्रसिद्ध आहे. त्यांनी १५ x २० फूट अंतरावर रोपांची लागवड केली, ज्यामुळे प्रत्येक झाडाला पुरेशी जागा आणि पोषक तत्त्वे मिळाली. लागवडीपूर्वी त्यांनी जमिनीची योग्य मशागत केली आणि शेणखत तसेच रासायनिक खतांची संतुलित मात्रा वापरली. पाण्याचे नियोजन आणि नियमित मशागतीसाठी त्यांनी कृषितज्ज्ञ राहुल देवखिळे यांचे मार्गदर्शन घेतले. या नियोजनबद्ध दृष्टिकोनामुळे दलदलमय जमिनीवरही जांभूळ बाग यशस्वी झाली.
कृषी विभागाचे मार्गदर्शन आणि सहकार्य
दत्तात्रय यांच्या यशामागे कृषी विभागाचे आणि तज्ज्ञांचे महत्त्वाचे योगदान आहे. कृषी मंडल अधिकारी शीतल आरू, विजय केदारे, कृषी सहाय्यक केशव अनारसे आणि कृषितज्ज्ञ राहुल देवखिळे यांनी त्यांच्या जांभूळ बागेला भेट देऊन त्यांच्या मेहनतीचे कौतुक केले. केशव अनारसे आणि राहुल देवखिळे यांनी वेळोवेळी तांत्रिक मार्गदर्शन केले, ज्यामुळे खतांचा योग्य वापर, पाणी व्यवस्थापन आणि रोगनियंत्रण शक्य झाले. विशेषतः, दलदलमय जमिनीवर पाण्याचा निचरा व्यवस्थित नसताना, त्यांनी पाण्याचे नियोजन आणि मशागतीच्या पद्धती सुचवल्या. या मार्गदर्शनामुळे दत्तात्रय यांना आव्हानात्मक परिस्थितीतही शेती यशस्वी करण्यात यश मिळाले.
पाच लाखांचे उत्पन्न
दत्तात्रय यांनी २०२१ मध्ये सुरू केलेली जांभूळ बाग तिसऱ्या वर्षी (२०२३) अडीच लाख रुपये उत्पन्न देऊ लागली, तर चौथ्या वर्षी (२०२४) त्यांनी पाच लाख रुपये उत्पन्न मिळवले. बारडोली जातीच्या जांभळांना बाजारात चांगली मागणी आहे, आणि त्यांच्या मोठ्या आकारामुळे आणि स्वादामुळे व्यापारी थेट बागेतून फळे खरेदी करतात. सामान्यतः जांभूळ झाडे ८ ते १० वर्षांनंतर पूर्ण वाढीला येऊन ५० ते १०० किलो फळे देतात. दत्तात्रय यांनी अवघ्या तिसऱ्या आणि चौथ्या वर्षीच उल्लेखनीय उत्पन्न मिळवले.
धाडस केल्याने मिळाले यश
दत्तात्रय कुंदाडे यांनी सांगितले की, सुरुवातीला दलदलमय जमिनीमुळे शेतीत सातत्याने नुकसान होत असल्याने त्यांचा शेती करण्याचा आत्मविश्वास कमी झाला होता. मात्र, कृषी सहाय्यक केशव अनारसे आणि कृषितज्ज्ञ राहुल देवखिळे यांच्या मार्गदर्शनामुळे त्यांनी जांभूळ शेतीचा पर्याय निवडला. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, “शेतीत नुकसान होत असल्याने शेती करण्याचे धाडस होत नव्हते. परंतु केशव अनारसे व राहुल देवखिळे यांचे मार्गदर्शन लाभले आणि जांभूळ शेती यशस्वी झाली.
