Dilip Kumar Death Anniversary : हिंदी सिनेसृष्टीत (Hindi Cineworld) एक असा कलाकार होता ज्याने चित्रपटसृष्टीचा चेहरामोहरा बदलून टाकला. त्यांच्या अभिनयाने एका अभिनयाच्या नव्या व्याख्याने जन्म घेतला होता. त्या दिग्ग्ज कलाकाराचे (Artist) नाव आहे दिलीप कुमार. (Dilip Kumar)
दिलीप कुमार हे असे कलाकार आहेत ज्यांना कोणीही ओळखते. दिलीप कुमार यांचे खरे नाव युसूफ खान (Yusuf Khan) आहे, त्यांचा जन्म 11 डिसेंबर 1922 रोजी पेशावर येथे झाला.
शोमन राज कपूरसोबतच्या बालपणीच्या मैत्रीबद्दल फार कमी लोकांना माहिती आहे, पण बॉलिवूडचे (Bollywood) शोमन राज कपूर आणि दिलीप साहब हे बालपणीचे मित्र होते. दोघेही एकाच शाळेत शिकले होते. पण वयाच्या १७ व्या वर्षी दिलीप साहेबांचे वडिलांशी भांडण झाले आणि ते पुण्यात आले.
पुण्यात आल्यानंतर त्यांनी कॅन्टीनबाहेर सँडविचचा स्टॉल लावला आणि कमाई सुरू केली. जेव्हा त्यांनी हे काम सुरू केले तेव्हा ते श्रीमंत कुटुंबातील असल्याचे त्यांनी कोणालाही सांगितले नाही. त्यांच्या वडिलांचे व्यवसायाचे केंद्र पेशावर होते.
पहिला ब्रेक बॉम्बे टॉकीजच्या मालकाने दिला
त्या काळातील प्रसिद्ध अभिनेत्री आणि बॉम्बे टॉकीजच्या (Bombay Talkies) मालकिणी देविका राणी यांनी दिलीप साहेबांची नजर गेली. त्यांची इंग्रजी आणि उर्दूची समज पाहून देविका राणी यांनी दिलीप कुमार यांना पटकथा लेखक म्हणून नियुक्त केले.
देविका राणीच्या सांगण्यावरून त्यांनी 1984 मध्ये आलेल्या ज्वार भाटा या चित्रपटात पहिल्यांदा काम केले. तसेच, त्याने आपले नाव युसूफ खानवरून बदलून दिलीप कुमार केले. देविका राणी यांनी त्यांना नाव बदलण्याचा सल्ला दिला होता.
हॉलिवूड चित्रपटाची ऑफरही आली होती
ही कदाचित दिलीप साहेबांची चूक म्हणता येईल, पण एक काळ असा होता की दिलीप कुमारला हॉलिवूडमधून (Hollywood) ऑफर आली, पण त्यांनी त्या चित्रपटात काम करण्यास नकार दिला. या चित्रपटाचे नाव होते ‘लॉरेन्स ऑफ अरेबिया’.
या चित्रपटाने 1963 मध्ये सर्वाधिक ऑस्कर पुरस्कार जिंकले होते. चित्रपटाचे दिग्दर्शक दिलीप कुमार यांनी ज्या पात्रासाठी निवड केली होती, ती भूमिका करणाऱ्या अभिनेत्याला सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्यासाठी नामांकन मिळाले होते.
फिल्मफेअर मिळवणारे पहिले अभिनेते दिलीप कुमार
भारतात १९५६ मध्ये फिल्मफेअरची सुरुवात झाली. दिलीप कुमार हे पहिले अभिनेते होते ज्यांना पहिल्यांदा फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचा पुरस्कार मिळाला होता. हा पुरस्कार त्यांना 1952 मध्ये आलेल्या ‘दाग’ या सुपरहिट चित्रपटासाठी देण्यात आला होता.
दिलीप कुमार यांना 7 वेळा फिल्मफेअर पुरस्कार मिळाला. हा रेकॉर्ड मेगास्टार अमिताभ बच्चन आणि शाहरुख खान यांनीही मोडला नाही.
ट्रॅजेडी किंग म्हटल्यामुळे डिप्रेशन आले
50 च्या दशकात त्याला ट्रॅजेडी किंग म्हटले जाऊ लागले. दिलीप कुमार यांच्या नैराश्यामागेही हेच कारण होते. दिलीप कुमार अशोक कुमार यांना आपले गुरू मानत. एका मुलाखतीत दिलीप कुमार यांनी सांगितले होते की, अशोक कुमार यांनी त्यांना सांगितले होते, “तू नैसर्गिक अभिनय करतोस”.
एक वेळ अशी आली की अखिल भारतीय राजेश खन्ना यांची बॉलिवूडमध्ये एन्ट्री झाली, त्यानंतर दिलीप कुमारचे चित्रपट फ्लॉप होऊ लागले. त्यामुळे त्यांनी ५ वर्षे कोणतेही काम केले नाही.
“पण त्याची कहाणी इथेच संपली नाही. 1981 मध्ये जेव्हा त्यांनी पुन्हा प्रवेश केला तेव्हा त्यांनी पुन्हा एकदा आपली जादू सादर केली. मात्र यावेळी दिलीप कुमार यांनी केवळ पात्रेच साकारण्यास सुरुवात केली.
क्रांती, शक्ती, मशाल, धर्म अधिकारी, कानून अपना-अपना, सौदागर, किला हे ते चित्रपट आहेत ज्यात दिलीप साहेबांनी व्यक्तिरेखा साकारल्या होत्या आणि आजही हे चित्रपट टीव्हीवर चालतात तेव्हाही लोक तितक्याच उत्साहाने पाहतात.
1960 चा ऐतिहासिक चित्रपट मुघल-ए-आझम हा दिलीप कुमार यांचा आजपर्यंतचा सर्वाधिक कमाई करणारा चित्रपट आहे. तुम्हाला हे ऐकून आश्चर्य वाटेल, पण दिलीप कुमार यांनी भारतीय अभिनेता म्हणून सर्वाधिक पुरस्कार जिंकण्याचा गिनीज वर्ल्ड रेकॉर्ड बनवला आहे.
1967 मध्ये आलेल्या राम और श्याम या चित्रपटाने दुहेरी भूमिकेतील पात्रांचा इतिहास बदलून टाकला. या चित्रपटात दिलीप कुमार यांनी पहिल्यांदा दुहेरी भूमिका साकारली होती.”
मधुबाला होते पहिले प्रेम
दिलीप साहेबांच्या वैयक्तिक आयुष्याबद्दल बोलायचे झाले तर त्यांचे पहिले प्रेम होते मधुबाला. या दोघांची प्रेमकहाणी वर्षानुवर्षे चालली. पण एक वेळ अशी आली जेव्हा दोघे एकाच सेटवर एकत्र राहूनही एकमेकांशी बोलत नव्हते.
मुगल-ए-आझमच्या शूटिंगदरम्यान दिग्दर्शक के आसिफ दोघांना खूप समजावत होते. पण दोघांनी एकत्र न राहण्याचा निर्णय घेतला होता. या चित्रपटाचा सर्वात रोमँटिक सीनही याच परिस्थितीत शूट करण्यात आला आहे.
20 वर्षांनी लहान असलेल्या सायरा बानोशी लग्न केले
सायरा बानो फक्त 22 वर्षांची असताना दिलीप कुमार यांनी त्यांच्याशी लग्न केले. त्यावेळी दिलीप कुमार 44 वर्षांचे होते. असे म्हटले जाते की 1981 मध्ये त्यांनी पुन्हा लग्न केले, कारण काही कारणांमुळे सायरा आई होऊ शकली नाही.
मात्र दुसरे लग्न करूनही त्यांना मुलाचे सुख मिळाले नाही. त्यानंतर दोन वर्षांनी ते पुन्हा सायरा बानोकडे आले. त्याच्या या चुकीबद्दल सायराने त्याला माफ केले. त्यानंतर आयुष्याच्या शेवटपर्यंत तो सायरासोबत राहिला.
“चित्रपट विश्वातील त्यांच्या महत्त्वपूर्ण योगदानाबद्दल भारत सरकारने 1991 मध्ये त्यांना पद्मश्री देऊन सन्मानित केले. 2015 मध्ये त्यांना पद्मविभूषण पुरस्कारानेही सन्मानित करण्यात आले होते. दिलीप कुमार हे खरोखरच फिल्मी दुनियेचे स्टार आहेत, जे नेहमीच चमकतील.
