Leg pain: जर तुम्हालाही रोज पायदुखीचा त्रास होत असेल आणि अनेक उपाय करूनही तुमची या दुखण्यापासून सुटका होत नसेल, तर तुम्हाला आधी त्यामागील कारण शोधावे लागेल. पाय दुखणे (leg pain) कोणालाही कधीही होऊ शकते. थकवा, अशक्तपणा (weakness), जास्त शारीरिक श्रम किंवा कोणत्याही आजारामुळे पाय दुखणे सामान्य आहे. पण बर्‍याच लोकांना हा त्रास होतो. असे बरेच लोक आहेत ज्यांना रात्री किंवा झोपताना नेहमी पाय दुखत असतात, जे इतके तीव्र असते की ते झोपेपर्यंत जागे होतात.
तुम्हाला एकटेच रात्रीच्या वेदना होत नाहीत, तर लाखो लोक रात्रीच्या वेळी अशा वेदनांची तक्रार करतात. या बातमीत आज आपण रात्रीच्या वेळी होणाऱ्या वेदनांची कारणे आणि उपाय जाणून घेणार आहोत, ज्याच्या मदतीने तुम्ही या समस्येपासून मुक्त होऊ शकता.
1. प्लांटर सुविधा (planter facility) –
पायाच्या पुढच्या भागापासून टाचेपर्यंत जाणाऱ्या ऊतींना प्लांटर फॅसिटायटिस म्हणतात. त्यावर दाब किंवा कोणत्याही प्रकारचा ताण आल्यास पाय दुखतात आणि सूज येते. प्लांटार फॅसिटायटिस हे टाचदुखीचे सर्वात सामान्य कारणांपैकी एक आहे. जर तुम्हाला अनेकदा टाचांमध्ये वेदना होत असतील, तर तुमच्या प्लांटर फॅसिआमध्ये काही प्रकारचे दाब किंवा ताण असू शकतो. लठ्ठपणा आणि बराच वेळ उभे राहिल्यानेही हा त्रास होऊ शकतो. हे अनेकदा सकाळी घडते.
2. मॉर्टन्स न्यूरोमा (Morton’s Neuroma) –
मॉर्टनचा न्यूरोमा ही एक वेदनादायक स्थिती आहे जी तुमच्या बोटांच्या नसाभोवती सूज किंवा काटेरीपणामुळे उद्भवते. यामुळे मज्जातंतूंमध्ये जळजळ आणि तीव्र वेदना होतात. ही वेदना कधी कधी संपूर्ण दिवस आणि रात्र टिकू शकते. विशेषतः जेव्हा तुम्ही चालता किंवा तुमच्या पायांवर दबाव टाकता.
3. गर्भधारणा (pregnancy) –
गर्भधारणेदरम्यान तुमचे शरीर कॅल्शियमवर वेगळ्या पद्धतीने प्रक्रिया करते. कॅल्शियमच्या पातळीतील हा बदल पाय पेटके आणि वेदना होऊ शकतो.
4. मधुमेह (diabetes) –
रक्तातील साखरेची उच्च पातळी हळूहळू मध्यवर्ती मज्जासंस्थेला हानी पोहोचवू शकते. यामध्ये तुमच्या पायातील नसांचाही समावेश होतो. जसजशी स्थिती बिघडते, तसतसे पायांमध्ये तीव्र वेदना होतात, जे कालांतराने वाढते.
5. फायब्रोमायल्जिया –
फायब्रोमायल्जिया ही एक जुनाट स्थिती आहे ज्यामुळे तीव्र वेदना होतात. त्यामुळे पाय आणि इतर अवयवांमध्येही वेदना होतात. काहीवेळा ही स्थिती अवयवांवर दाब पडल्यामुळे किंवा खूप श्रमामुळे उद्भवते. कॉर्टिसॉल या दाहक-विरोधी संप्रेरकाच्या कमी पातळीमुळे रात्रीच्या वेळी वेदना अनेकदा भयावह होते.
6. नसा वर दबाव –
जर तुमच्या घोट्यातील नसांवर दबाव असेल तर ते टार्सल टनल सिंड्रोम होऊ शकते. कूल्हेजवळील सायटॅटिक नर्व्हवर दबाव आल्यानेही पाय दुखू शकतात. या दोन्ही परिस्थितींमध्ये रात्रीच्या वेळी नसांवर दाब पडल्याने तीव्र वेदना होतात.
7. चुकीचे बसणे –
तुम्ही कसे बसता आणि तुम्ही कोणत्या प्रकारचे शूज घालता यासारखी पाय दुखण्याची अनेक सामान्य कारणे आहेत. बराच वेळ बसणे किंवा उभे राहणे, चालणे किंवा धावणे यामुळेही पाय दुखतात, पण ते खाल्ल्याने किंवा औषध लावल्यानेही बरे होते.
8. पायाचे शरीरशास्त्र –
तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल, परंतु काही लोकांना रात्रीच्या वेळी पायांच्या पोतमुळे पाय जास्त दुखतात. ज्या लोकांचे पाय उंच कमानदार आणि सपाट कमानदार असतात त्यांना अनेकदा पाय दुखण्याची तक्रार असते. अनेक लोकांच्या पायाचे तळवे पूर्णपणे सपाट असतात, त्यांना लो आर्च हील्स म्हणतात. त्याच वेळी, लोकांच्या तळव्यांची दोन्ही टोके वर आणि खाली असतात आणि जर मधला भाग वर असेल तर त्याला उच्च कमान हील म्हणतात.
पाय दुखण्याचे वेगवेगळे प्रकार काय आहेत?
कोणत्याही प्रकारचे पाय दुखणे माणसाला त्रास देते. पण जर तुम्हाला बराच काळ याचा त्रास होत असेल तर सर्वप्रथम डॉक्टरांकडे जाण्यासाठी किंवा ते काढून टाकण्यासाठी तुम्हाला दुखण्याचे प्रकार आणि कारण जाणून घ्यावे. येथे आज आपण काही प्रकारच्या पाय आणि पंजाच्या दुखण्यांबद्दल जाणून घेणार आहोत, ज्यामुळे तुम्ही तुमच्या वेदना ओळखू शकाल आणि त्यावर सहज उपचार करू शकाल. टाच दुखणे, अंगठ्याचे दुखणे, अंगठ्याखाली हाड दुखणे, बोटांमध्ये दुखणे असे काही प्रकार आहेत जे लोकांना कोणत्या ना कोणत्या कारणाने जाणवतात.
रात्री पाय दुखण्यासाठी काही घरगुती उपाय आहे का?
साधारणपणे पायात दुखण्यासाठी डॉक्टरांकडे जाण्याची गरज नाही, पण दुखणे जास्त असेल किंवा बराच काळ राहिल्यास यासाठी डॉक्टरांचा सल्ला जरूर घ्यावा. परंतु सर्वसाधारणपणे, आपण वेदनांसाठी या पद्धतींची मदत घेऊ शकता.
हायड्रेशन –
दिवसभर पाणी पिण्याने तुम्हाला हायड्रेटेड राहण्यास आणि स्नायूंच्या क्रॅम्प टाळण्यास मदत होते. पाणी संपूर्ण शरीरात द्रवपदार्थाचा प्रवाह चांगला ठेवण्यास मदत करते, ज्यामुळे जळजळ होण्याचा धोका कमी होतो.
स्ट्रेचिंग –
पायाची बोटे आणि टाच वरच्या बाजूला ताणून तुम्ही स्नायू दुखणे आणि पेटके दूर करू शकता.
व्यायाम –
चालणे, जॉगिंग किंवा धावणे यामुळे पाय दुखू शकतात, पण कधी कधी दिवसभर बसून राहिल्यानेही पाय दुखतात. त्यामुळे दिवसा हलका व्यायाम केल्यास पाय दुखण्यापासूनही आराम मिळेल आणि रक्ताभिसरणही चांगले होईल.
बर्फाने शेकणे –
तीव्र वेदना झाल्यास, आइस कॉम्प्रेस आराम देते. लक्षात ठेवा की तुम्ही बर्फाची पिशवी किंवा बर्फ फक्त कापडाने दाबता.
मालिश –
कोणत्याही तेलाने पायाला मसाज केल्याने रक्ताभिसरण तर सुधारतेच पण स्नायू आणि ऊतींवरील दबावही दूर होतो.
