Budget 2023 : आज 2024 चा अर्थसंकल्प सादर झाला आहे. अशा वेळी सोशल मीडियावर अनेक बातम्या येत आहेत. दरम्यान, १९९२ साली आकारला जाणारा कर व आजचा कर यावर नेटकरी अनेक कंमेंट करत आहेत.
अशातच आता 12व्या ते 13व्या शतकातील एक विचित्र माहिती समोर आली आहे. 12व्या ते 13व्या शतकात ग्रेट ब्रिटनमध्ये सतत अनेक युद्धे होत असत. युरोपही यापासून अस्पर्श राहिला नाही. तेथून स्पेनपासून फ्रान्सपर्यंत, जर्मनी आणि पोर्तुगालने आपले साम्राज्य विस्तारण्यासाठी इतर देशांच्या सीमांवर सतत हल्ले केले.
यामध्ये शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या तंदुरुस्त असलेल्या प्रत्येक पुरुषाने सैन्यात काम करणे आवश्यक होते. पण युद्धात जाऊन आपले प्राण गमावण्याची किंवा अपंग होण्याची भीती वाटणारे अनेक लोक होते.
लोभी श्रीमंतांनी युद्धात जाणे टाळले
अशा वेळी सैन्यात किंवा युद्धात भरती न होणाऱ्यांसाठी या राजाने एक नवीन कर आकाराला होता. हा भ्याडपणा कर होता. हा कर राजा हेन्री च्या काळापासून ते 13 व्या शतकाच्या अखेरीपर्यंत लागू होता.
सैन्यात भरती व्हायचे नसेल तर त्या बदल्यात पैसे द्या. त्यामुळे इतर सैनिकांची भरती झाली आणि तिजोरीही भरली. जहागीरदार आणि इतर श्रीमंत लोक ज्यांना जास्त पैसे दिले ते देखील सैन्याच्या प्रशिक्षणातून सुटका करून घेतात आणि ते मौजमस्तीत मग्न होते.
अधिकृत भाषेत या कराला स्कूटेज असे म्हणतात
हे लॅटिन भाषेतील स्कुटमपासून आले आहे, ज्याचा अर्थ ढाल किंवा चिलखत असा होतो. सरंजामशाही कायद्यात, शूरवीर पदावर बसलेल्या व्यक्तीने राजाला दिलेला हा कर आहे. मात्र ही रक्कम त्याने रात्रीपर्यंत पोचवली असती तर शारीरिक श्रम आणि मारामारी टाळली असती.
अनेक वेळा पैशांऐवजी इतर गोष्टीही कर म्हणून देण्यात आल्या. उदाहरणार्थ, जर राजाने एका भव्य घोड्यावर आपले मन लावले असेल, तर त्याला तो घोडा विकत घेऊन तिजोरीत जमा करावा लागेल. त्या बदल्यात, एक लेखी करार झाला असता, ज्यामध्ये करदात्याला ठराविक काळासाठी युद्धात जाण्यापासून सूट दिली गेली असती.
खजिना भरू लागला, कमांडर गायब..
जरी स्कूटेजची प्रथा युरोपियन देशांमध्येही होती, परंतु 12 व्या शतकाच्या सुरुवातीला ब्रिटनमध्ये ती खूप लोकप्रिय होती. हळूहळू कराची रक्कम वाढत गेली. ती तिजोरीतच गेली नाही, तर सैन्याचे नेतृत्व करणाऱ्या मोठ्या माणसांमध्येही ती वाटून घेतली गेली.
13व्या शतकात अशी परिस्थिती निर्माण झाली की, जो कोणी दिसेल तो सैन्यात गेला आणि हातपाय गमावू नयेत म्हणून पैसे जमा करू लागला. राजाकडे खजिना असेल, पण सेना आणि सेनापती नसेल तर काय उपयोग! शेवटी, 14 व्या शतकात, स्कूटेज पूर्णपणे नाहीसे झाले. संतप्त सरंजामदारांनी खूप आरडाओरडा केला, पण हा कर पुन्हा सुरू झाला नाही.
महसूल भरण्यासाठी नवीन प्रकारचे कर लादले गेले
जवळजवळ सर्व कर श्रीमंतांसाठी होते. आणि कर भरणे ही त्याच्यासाठी अभिमानाची बाब होती. श्रीमंत करदात्याचे बोलणे राजासुद्धा ऐकत असे. त्या काळात खिडक्यांवर कर लावण्यात आला होता.
