राम नवमीच्या दिवशी देशभरातील राम भक्त उत्साहाने श्रीराम जन्मत्सव साजरा करतात. महाराष्ट्रातील एक प्राचीन आणि ऐतिहासिक राम मंदिर विशेष लक्ष वेधून घेतं. हे मंदिर महाराष्ट्राच्या पूर्व विदर्भातील नागपूर जिल्ह्यातील रामटेक येथील आहे, आणि या मंदिराचं इतिहास, महत्व आणि खास वैशिष्ट्ये अविस्मरणीय आहेत.
रामटेक येथील राम मंदिर महाराष्ट्रातील सर्वात जुनं राम मंदिर मानलं जातं. हे मंदिर निसर्गाच्या सौंदर्यात वसलेलं आहे आणि एका छोट्या टेकडीवर वसलंय. मंदिराच्या सभोवती असलेला तलाव आणि टेकडीचे सौंदर्य पर्यटकांना आकर्षित करतं. हे मंदिर एका किल्ल्यासारखं दिसतं, ज्याची रचना राजा रघु खोंसले यांनी किल्ल्याप्रमाणे केली होती.
अनेक पुराणिक आख्यायिकांमध्ये या मंदिराचा उल्लेख आहे. कवी कालिदास यांनी ‘मेघदूत’ महाकाव्य या मंदिरात लिहिलं असल्याची मान्यता आहे, त्यामुळे या स्थळाला ‘रामगिरी’ असंही म्हटलं जातं.
रामटेक मंदिराच्या महत्वाच्या गोष्टींपैकी एक म्हणजे भगवान राम, सीता आणि लक्ष्मण यांचा वनवासातील चार महिने या ठिकाणी घालवण्याची ऐतिहासिक घटना. या मंदिरात प्रभू राम आणि ऋषी अगस्त्य यांची भेट झाली होती.
अगस्त्य ऋषींनी रामाला शस्त्रास्त्रांचे ज्ञान दिलं आणि त्यांना ब्रह्मास्त्र दिलं. तसेच, रामाला येथील हाडांचे ढीग पाहून त्याबद्दल प्रश्न विचारला होता, ज्याचं उत्तर अगस्त्य ऋषींनी दिलं. त्यांनी सांगितलं की हे हाडे त्या ऋषींची अस्थी होती, ज्यांनी येथून राक्षसांचा नाश करण्यासाठी पूजा केली होती.
रामटेक मंदिराच्या आसपास असलेल्या तलावाची एक खासियत आहे. या तलावातील पाणी कधीही कमी किंवा जास्त होत नाही, आणि त्याची पातळी नेहमीच समान राहते. या मंदिराच्या शिखरावर वीज पडताना, रामाची प्रतिमा दिसण्याचं असं मानले जातं. याशिवाय, काही पुराणांमध्ये असेही वर्णन आहे की, माता सीतेने या ठिकाणी पहिला स्वयंपाकघर बांधला आणि स्थानिक ऋषींना भोजन दिलं.
हा मंदिर साधा दगडांचा बनलेला असून, जवळपास 400 वर्ष जुनं असं सांगितलं जातं. या मंदिराला गड मंदिर म्हणून ओळखलं जातं आणि या परिसरातील लोक त्याला सिंदूर गिरी म्हणूनही संबोधतात. रामटेक मंदिर भारतातील ऐतिहासिक आणि धार्मिक धरोहर म्हणून महत्त्वपूर्ण आहे, आणि प्रत्येक राम भक्तासाठी एक खास ठिकाण आहे.
