Bank New Schedule : बँक कर्मचाऱ्यांसाठी आणि कोट्यवधी ग्राहकांसाठी एक महत्त्वाची बातमी आहे. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) आणि सरकार लवकरच बँकांना आठवड्यातून फक्त ५ दिवस काम करण्याचा निर्णय लागू करू शकतं. याचा अर्थ शनिवार आणि रविवार असे दोन दिवस बँका बंद राहतील. हा निर्णय बँक कर्मचाऱ्यांच्या दीर्घकाळापासूनच्या मागणीचा परिणाम आहे, ज्यामुळे त्यांना अधिक विश्रांती मिळेल आणि काम-जीवन संतुलन सुधारेल. दुसरीकडे, ग्राहकांना आपली बँकिंग कामं आता फक्त ५ दिवसांतच पूर्ण करावी लागतील, ज्यामुळे त्यांच्यावर काही प्रमाणात दबाव येऊ शकतो. चला, या नवीन नियमांचा सविस्तर आढावा घेऊया.
पाच दिवस कामाची मागणी
बँक कर्मचारी गेल्या अनेक वर्षांपासून आठवड्यातून ५ दिवस काम आणि २ दिवस सुट्टीची मागणी करत आहेत. 2015 मध्ये, RBI आणि सरकारने दुसरा आणि चौथा शनिवार बँकांसाठी सुट्टी म्हणून जाहीर केला, ज्यामुळे कर्मचाऱ्यांना काही प्रमाणात दिलासा मिळाला. पण, पहिला, तिसरा आणि पाचवा (असल्यास) शनिवार अजूनही कामाचा दिवस आहे. बँक कर्मचारी आणि त्यांच्या युनियन्सनी सातत्याने पूर्ण शनिवार आणि रविवार सुट्टीसाठी आग्रह धरला आहे. यामागचं कारण आहे कर्मचाऱ्यांवरील कामाचा ताण आणि आंतरराष्ट्रीय बँकिंग प्रणालीप्रमाणे काम-जीवन संतुलन राखण्याची गरज. आता, इंडियन बँक्स असोसिएशन (IBA) आणि बँक कर्मचारी युनियन्समध्ये यावर करार झाला आहे, ज्याला सरकार आणि RBI ची मंजुरी मिळण्याची प्रतीक्षा आहे.
नवीन नियम
इंडियन बँक्स असोसिएशन आणि ऑल इंडिया बँक ऑफिसर्स कॉन्फेडरेशन यांच्यात मार्च 2024 मध्ये झालेल्या 9व्या संयुक्त करारानुसार, बँकांना आठवड्यातून ५ दिवस काम आणि शनिवार-रविवार सुट्टी देण्याचा प्रस्ताव ठेवण्यात आला. हा करार लागू होण्यासाठी सरकारची मंजुरी आवश्यक आहे, कारण सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांवर सरकारचं नियंत्रण आहे. याशिवाय, RBI ची संमतीही महत्त्वाची आहे, कारण ती बँकिंग प्रणालीचं नियमन करते. जर सर्व काही ठीक राहिलं, तर 2025 च्या अखेरीस हा नियम लागू होऊ शकतो. या करारात बँक कर्मचाऱ्यांना 17% पगारवाढीचाही प्रस्ताव आहे, ज्यामुळे कर्मचाऱ्यांचं मनोबल वाढेल.
बँकांच्या वेळेत बदल
जर हा नियम लागू झाला, तर बँकांच्या उघडण्याच्या आणि बंद होण्याच्या वेळेत बदल होईल. सध्या बँका सकाळी 10 वाजता उघडतात आणि सायंकाळी 5 वाजता बंद होतात. नवीन प्रस्तावानुसार, बँका सकाळी 9:45 वाजता उघडतील आणि सायंकाळी 5:30 वाजता बंद होतील. याचा अर्थ, प्रत्येक कामकाजाच्या दिवशी कर्मचाऱ्यांना 40-45 मिनिटं जास्त काम करावं लागेल. यामुळे कर्मचाऱ्यांना आठवड्यातून दोन पूर्ण दिवस विश्रांती मिळेल, ज्यामुळे त्यांचं मानसिक आणि शारीरिक स्वास्थ्य सुधारेल. याशिवाय, जास्त कामाचे तास ग्राहकांना बँकिंग सेवांसाठी अधिक वेळ उपलब्ध करून देतील, ज्यामुळे त्यांना आपली कामं पूर्ण करणं सोपं होईल.
ग्राहकांवर होणारा परिणाम
पाच दिवसांच्या कामकाजामुळे ग्राहकांवरही परिणाम होईल. सध्या, पहिल्या आणि तिसऱ्या शनिवारी बँका उघड्या असतात, ज्यामुळे ग्राहकांना बँकिंग कामांसाठी अतिरिक्त दिवस मिळतो. जर सर्व शनिवार सुट्टी झाले, तर ग्राहकांना सोमवार ते शुक्रवार या ५ दिवसांतच आपली कामं पूर्ण करावी लागतील. यामुळे विशेषतः नोकरदार आणि व्यस्त व्यक्तींना आपली बँकिंग कामं उरकण्यासाठी नियोजन करावं लागेल. तथापि, डिजिटल बँकिंगच्या वाढत्या वापरामुळे हा बदल फारसा अडचणीचा ठरणार नाही. मोबाइल बँकिंग, नेट बँकिंग, UPI, आणि ATM सुविधा 24×7 उपलब्ध असतात, ज्यामुळे ग्राहकांना शाखेत जाण्याची गरज कमी झाली आहे. तरीही, काही ग्राहकांना, विशेषतः ज्यांना शाखेत जाऊन व्यवहार करणं पसंत आहे, त्यांना या बदलाची सवय लागण्यास वेळ लागू शकतो.
बँक सुट्ट्यांचे सध्याचे नियम
सध्या, RBI च्या नियमानुसार, बँका दुसऱ्या आणि चौथ्या शनिवारी तसंच रविवारी बंद असतात. याशिवाय, राष्ट्रीय सुट्ट्या (उदा., स्वातंत्र्य दिन, प्रजासत्ताक दिन, गांधी जयंती) आणि राज्य सरकारांनी जाहीर केलेल्या स्थानिक सुट्ट्यांनाही बँका बंद असतात. जर ५ दिवसांचं कामकाज लागू झालं, तर प्रत्येक शनिवार आणि रविवार बँकांना सुट्टी असेल, ज्यामुळे सुट्ट्यांचं प्रमाण वाढेल. यामुळे कर्मचाऱ्यांना अधिक विश्रांती मिळेल, पण बँकांना आपली कार्यक्षमता टिकवण्यासाठी डिजिटल सेवांवर अधिक अवलंबून रहावं लागेल. भविष्यात, बँक सुट्ट्यांचे नियम आणखी बदलू शकतात, विशेषतः जर कर्मचारी युनियन्सनी नवीन मागण्या पुढे केल्या.
सार्वजनिक आणि खाजगी बँकांना समान नियम
हा प्रस्तावित नियम देशातील सर्व सार्वजनिक आणि खाजगी बँकांना लागू असेल. RBI चे बँकिंग नियम सर्व बँकांसाठी समान असतात, त्यामुळे हा बदल सर्व बँकिंग क्षेत्रात एकसमान अंमलात येईल. तथापि, काही खाजगी बँका आपल्या ग्राहकांच्या सोयीसाठी विस्तारित कामाचे तास किंवा विशेष सेवा देऊ शकतात. तरीही, शनिवार-रविवार सुट्टीचा नियम सर्वांसाठी बंधनकारक असेल. या बदलामुळे बँकिंग क्षेत्र आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील कामकाजाच्या पद्धतींशी सुसंगत होईल, जिथे आठवड्याचे शेवटचे दोन दिवस सुट्टी असतात.
