Bank Rule Of Bankruptcy: तुम्ही मागच्या काही दिवसांपासून युरोप आणि अमेरिकेतील अनेक मोठ्या बँका बंद झाल्याच्या बातम्या ऐकत असाल. आम्ही तुम्हाला सांगतो या बँका बंद झाल्यामुळे शेअर बाजारात देखील लाखो- करोडो रुपयांचे नुकसान झाले आहे.
तुमच्या माहितीसाठी जाणून घ्या जागतिक मंदीच्या काळात अमेरिका आणि युरोपमध्ये बँकिंग संकट आहे आणि जिथे अनेक बँका बंद झाल्या आहेत, अशा अनेक बँका बुडण्याच्या मार्गावर आहेत. तर भारतात देखील काही बँका बंद झाले आहे. यामुळे बँक बंद झाल्यास ग्राहकांना किती पैसे परत मिळतात ? बँक कोणत्या परिस्थितीत दिवाळखोर बनते आणि याबाबत भारतात काय कायदा आहे? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे या लेखात जाणून घेऊया.
बँक दिवाळखोर कशी होते
सध्या अमेरिकेची सिलिकॉन व्हॅली बँक, सिग्नेचर बँक ते युरोपची फर्स्ट रिपब्लिक बँक यासह अर्धा डझन बँका दिवाळखोर घोषित करण्यात आल्या आहेत. अशा स्थितीत बँकांची दिवाळखोरी कधी आणि का होते, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे. तर याचे उत्तर असे आहे की जेव्हा बँकेचा खर्च तिच्या कमाईपेक्षा जास्त असतो, अशा परिस्थितीत बँकेला सतत तोटा सहन करावा लागतो आणि ती दिवाळखोर घोषित केली जाते.
सहसा अशा गोष्टी घडतात जेव्हा ग्राहक बँकांकडून कर्ज किंवा क्रेडिट घेणे थांबवतात आणि फक्त पैसे जमा करतात. गुंतवणुकीतही, बँक एकूण पैशाचा फक्त एक भागच गुंतवू शकते, अशा परिस्थितीत, जेव्हा तिचा खर्च काढणे कठीण होते, तेव्हा नियामक बँक बंद करण्याचा निर्णय घेऊ शकतात. बँका, मग सरकारी असो वा खाजगी, जवळपास सर्वच या प्रक्रियेअंतर्गत काम करतात.
ग्राहकांना एवढी रक्कम मिळते
अशा परिस्थितीत बँक बुडते तेव्हा सर्वात मोठा फटका आपल्या कष्टाचे पैसे जमा केलेल्या ग्राहकांना बसतो. मोठ्या प्रमाणात पैसे काढल्यामुळे या बँका झपाट्याने बंद होतात. बँका बुडवल्यामुळे ग्राहकांचे पैसे धोक्यात येऊ नयेत यासाठी आरबीआयने 60 च्या दशकातच ठेव विम्याचा नियम केला आहे. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया ग्राहकांना त्यांच्या ठेवींवर या ठेव विमा आणि क्रेडिट गॅरंटी कॉर्पोरेशन (DICGC) नियमांतर्गत संरक्षण प्रदान करते.
4 फेब्रुवारी 2020 पर्यंत, या नियमानुसार, भारतात ग्राहकांना फक्त एक लाख रुपये दिले जात होते, परंतु आता ते 5 लाख करण्यात आले आहे. सोप्या भाषेत, जर तुमच्या खात्यात 10 लाख किंवा त्याहून अधिक रक्कम असेल आणि तुमची बँक दिवाळखोर झाली तर तुम्हाला फक्त 5 लाख रुपये मिळतील. 2020 पर्यंत ही हमी रक्कम फक्त एक लाख होती.
सरकारने नियम बदलला
केंद्र सरकारने आरबीआयच्या या नियमात सुधारणा करून हमी रकमेत वाढ केली आहे. या अंतर्गत, ज्या तारखेला बँकेला दिवाळखोर घोषित करून परवाना रद्द केला जाईल किंवा ज्या दिवशी बँकेने स्वतःचा बंद घोषित केला, त्या दिवशी तुमच्या खात्यात जमा झालेल्या एकूण रकमेपैकी जास्तीत जास्त 5 लाख रुपयेच मिळू शकतात. याचा अर्थ असा नाही की तुमच्या खात्यात 5 लाख जमा असतील तर ते सर्व पैसे तुम्हाला मिळतील. जर तुमच्या खात्यात फक्त 5 लाख रुपये जमा झाले, तर RBI बँकेकडे उपलब्ध असलेल्या ग्राहकांच्या संख्येवर आधारित हमी रकमेची मर्यादा ठरवू शकते.
तुम्हाला विम्याची रक्कम किती दिवसात मिळते
बचत, चालू आणि आवर्ती यासह सर्व प्रकारची ठेव खाती ग्राहकांना RBI द्वारे प्रदान केलेल्या या ठेव विमा अंतर्गत समाविष्ट आहेत. जर तुमची बँक बुडली, तर ठेव विमा अंतर्गत, ग्राहकांना 90 दिवसांच्या आत विम्याची रक्कम मिळते. बँक बंद होताच, दिवाळखोर बँक प्रथम 45 दिवसांच्या आत विमा महामंडळाकडे सुपूर्द केली जाते आणि ठरावाची वाट न पाहता 90 दिवसांच्या आत प्रक्रिया पूर्ण केली जाते.
विशेष म्हणजे अमेरिकेप्रमाणेच भारताच्या बँकिंग क्षेत्रातही उलथापालथ झाली असून येस बँक, लक्ष्मी निवास बँक आणि पीएमसी ही त्याची ताजी उदाहरणे आहेत. मात्र, आरबीआयच्या धोरणामुळे आणि विलीनीकरणाच्या धोरणामुळे या बँका बुडण्यापासून वाचल्या. पण अमेरिकेतील बँकांच्या दिवाळखोरीचा रेकॉर्ड जुना आहे. 2010 मध्ये जेव्हा पहिल्यांदा जागतिक मंदी आली तेव्हा अमेरिकेतील सुमारे 157 बँका दिवाळखोर झाल्या होत्या आणि आतापर्यंतच्या इतिहासात 500 हून अधिक बँका बुडल्या आहेत.
हे पण वाचा :- New Rules From April: नागरिकांनो,1 एप्रिलपासून ‘हे’ नियम बदलत आहेत ! जाणून घ्या लेटेस्ट अपडेट्स नाहीतर ..
