Bank Rules : रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने अलीकडेच न्यू इंडिया को-ऑपरेटिव्ह बँक (मुंबई, महाराष्ट्र) वर निर्बंध लादले आहेत. या निर्णयानंतर, बँक कोणत्याही ग्राहकांना नवीन कर्ज देऊ शकत नाही किंवा जुन्या कर्जाचे नूतनीकरण करू शकत नाही. याशिवाय, ग्राहक त्यांच्या खात्यातील पैसेही काढू शकत नाहीत. बँकेची आर्थिक स्थिती सुधारल्यानंतरच हे निर्बंध उठवले जातील, असे रिझर्व्ह बँकेने स्पष्ट केले आहे. या घटनेनंतर, बँकेच्या शाखांसमोर मोठ्या प्रमाणावर ग्राहकांच्या रांगा लागल्या आहेत. ग्राहकांना त्यांच्या ठेवीबद्दल चिंता वाटू लागली आहे, कारण अशा प्रकारच्या निर्बंधांमुळे बँक बुडण्याची शक्यता निर्माण होते.
RBI का लादते अशा निर्बंध?
RBI कोणत्याही बँकेच्या आर्थिक व्यवहारांवर आणि ताळेबंदावर नजर ठेवते. जर बँकेमध्ये अनियमितता, गैरव्यवहार, आर्थिक स्थैर्यात कमतरता किंवा फसवणुकीची प्रकरणे आढळली, तर RBI त्या बँकेवर निर्बंध लावते.गेल्या काही वर्षांत, शिरपूर मर्चंट्स को-ऑपरेटिव्ह बँक, PMC बँक आणि Yes Bank वरही असे निर्बंध लादण्यात आले होते. अशा वेळी ग्राहकांची मोठी गैरसोय होते आणि त्यांचे पैसेही अडकण्याचा धोका निर्माण होतो.
बँक बुडल्यास ग्राहकांना किती पैसे परत मिळतात?
जर कोणतीही बँक दिवाळखोरीत गेली किंवा RBI ने तिचा परवाना रद्द केला, तर त्या बँकेत असलेल्या ग्राहकांच्या ठेवींचे संरक्षण Deposit Insurance and Credit Guarantee Corporation (DICGC) या संस्थेमार्फत केले जाते.
RBI च्या नियमानुसार:
ग्राहकांना जास्तीत जास्त ₹5 लाखच परत मिळतात, भलेही त्यांच्या खात्यात कितीही मोठी रक्कम जमा असेल.
₹5 लाखांमध्ये बचत खाते, चालू खाते, ठेवी (FD) आणि रिकरिंग डिपॉझिट (RD) सर्व मिळून समाविष्ट असतात.
जर ग्राहकाचे एकाच बँकेत वेगवेगळ्या खात्यांमध्ये एकूण ₹7 लाख असतील, तरी त्याला फक्त ₹5 लाखच मिळतील.
उदाहरण:
तुमच्या एका बँकेत ₹2 लाख बचत खात्यात आहेत, ₹2 लाख FD मध्ये आहेत आणि ₹3 लाख चालू खात्यात आहेत.
या प्रकारे एकूण ₹7 लाख बँकेत जमा आहेत.
जर ती बँक दिवाळखोर झाली, तरी तुम्हाला फक्त ₹5 लाख मिळतील.
याचाच अर्थ, जर तुम्हाला तुमची संपूर्ण रक्कम सुरक्षित ठेवायची असेल, तर तुम्ही ती वेगवेगळ्या बँकांमध्ये ठेवणे अधिक सुरक्षित ठरते.
तुमचे पैसे सुरक्षित ठेवण्यासाठी कोणते उपाय करावे?
1. तुमची संपूर्ण रक्कम एका बँकेत ठेऊ नका
जर तुमच्याकडे मोठी रक्कम असेल, तर ती वेगवेगळ्या बँकांमध्ये विभागून ठेवा.
उदाहरण:
₹8 लाख असेल, तर एका बँकेत ₹4 लाख आणि दुसऱ्या बँकेत ₹4 लाख ठेवा.
जर दोन्ही बँका दिवाळखोर झाल्या, तरी तुम्हाला संपूर्ण ₹8 लाख परत मिळतील, कारण प्रत्येक बँकेत ₹5 लाखांपर्यंत विमा संरक्षण आहे.
2. सार्वजनिक क्षेत्रातील (PSU) आणि मोठ्या खाजगी बँकांवर विश्वास ठेवा
स्थानिक सहकारी बँकांपेक्षा सार्वजनिक क्षेत्रातील बँका (SBI, PNB, Bank of Baroda, Canara Bank) अधिक सुरक्षित असतात.
HDFC, ICICI, Kotak Mahindra यांसारख्या मोठ्या खाजगी बँका देखील विश्वासार्ह असतात.
लहान सहकारी आणि स्थानिक बँकांमध्ये ठेवी टाकणे टाळा, कारण अशा बँकांमध्ये फसवणुकीची शक्यता अधिक असते.
3. बँकेच्या आर्थिक स्थितीवर लक्ष ठेवा
तुमच्या बँकेची आर्थिक कामगिरी आणि RBI च्या अहवालांवर लक्ष ठेवा.
जर कोणत्याही बँकेबद्दल नकारात्मक बातम्या आल्या किंवा RBI ने ती बँक आर्थिकदृष्ट्या अस्थिर असल्याचे घोषित केले, तर तिथून पैसे काढण्याचा विचार करा.
4.फक्त ₹5 लाखांपर्यंतची रक्कम प्रत्येक बँकेत ठेवा
RBI च्या DICGC विमा योजनेनुसार फक्त ₹5 लाखांपर्यंतच विमा संरक्षण मिळते.
त्यामुळे, प्रत्येक बँकेत ₹5 लाखांपर्यंतच ठेव ठेवा आणि उर्वरित रक्कम दुसऱ्या बँकेत ठेवा.
5. मल्टीपल बँक अकाउंट आणि वित्तीय गुंतवणूक करा
तुमच्या बचतीसाठी फक्त बँक खात्यावर अवलंबून राहू नका.
तुम्ही गोल्ड, म्युच्युअल फंड्स, सरकारी बॉण्ड्स किंवा पोस्ट ऑफिस स्कीममध्येही गुंतवणूक करू शकता.
असे केल्याने तुमचे पैसे अधिक सुरक्षित राहतील आणि जोखीम कमी होईल.
बँक दिवाळखोर होण्याच्या शक्यता कशा ओळखता येतील?
कोणतीही बँक आर्थिक संकटात असल्यास खालील गोष्टी पाहून तुम्ही सावध होऊ शकता:
बँकेच्या आर्थिक ताळेबंदातील तूट – बँकेचे तोट्याचे अहवाल वारंवार प्रसिद्ध होत असल्यास धोका वाढतो.
RBI ने बँकेवर निर्बंध लावणे – बँकेच्या व्यवहारांवर मर्यादा येऊ लागल्यास ती बँक सुरक्षित नसल्याचे संकेत मिळतात.
बँकेतून पैसे काढण्यावर निर्बंध येणे – ग्राहकांना ठेवी काढण्यास मर्यादा लावली गेल्यास, ते धोक्याचे लक्षण आहे.
व्याजदर अचानक वाढवणे – काही बँका ठेवी आकर्षित करण्यासाठी अधिक व्याजदर देतात, पण याचा अर्थ त्या बँकेला भांडवलाची कमतरता आहे.
