जागतिक बाजारात पेट्रोलच्या किमतीत मोठा फरक दिसून येतो. काही देशांमध्ये पेट्रोल अत्यंत स्वस्त आहे, तर काही ठिकाणी त्याच्या किमती गगनाला भिडलेल्या आहेत. भारतात पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमती तेल कंपन्या ठरवतात आणि त्यात केंद्र तसेच राज्य सरकारच्या करांचा मोठा वाटा असतो. त्यामुळेच पेट्रोलच्या किमती वेगवेगळ्या शहरांमध्ये वेगळ्या असतात.
भारतामध्ये पोर्ट ब्लेअर हे पेट्रोलसाठी सर्वात स्वस्त शहर आहे, जिथे पेट्रोलची किंमत ८२.४६ रुपये प्रति लिटर आहे. त्यानंतर इटानगर येथे ९०.८७ रुपये, सिल्वासा येथे ९२.३७ रुपये आणि दमण येथे ९२.५५ रुपये प्रति लिटर दराने पेट्रोल उपलब्ध आहे. ही शहरे इतर भागांपेक्षा तुलनेने कमी कर आकारणारी असल्याने येथे पेट्रोलच्या किमती कमी राहतात.
पोर्ट ब्लेअर येथे डिझेलची किंमत ७८.०५ रुपये प्रति लिटर आहे, जी संपूर्ण भारतातील सर्वात कमी आहे. त्यानंतर इटानगर येथे ८०.३८ रुपये, जम्मू येथे ८१.३२ रुपये आणि सांबा येथे ८१.५८ रुपये प्रति लिटर आहे. इंधन दरांमध्ये असलेला हा फरक स्थानिक कररचनेमुळे होतो.
जगभरात इराण, लिबिया आणि व्हेनेझुएला हे सर्वात स्वस्त पेट्रोल विकणारे देश आहेत. इराणमध्ये पेट्रोलची किंमत केवळ २.४९ रुपये प्रति लिटर आहे, लिबियामध्ये २.६७ रुपये आणि व्हेनेझुएलामध्ये ३.०५ रुपये प्रति लिटर आहे. हे देश स्वतः तेल उत्पादन करतात आणि सरकारच्या अनुदानामुळे येथील नागरिकांना अत्यंत कमी दरात पेट्रोल उपलब्ध होते.
दुसरीकडे, हाँगकाँग हा सर्वात महाग पेट्रोल विकणारा देश आहे, जिथे पेट्रोलची किंमत २९८.९४ रुपये प्रति लिटर आहे. आइसलँडमध्ये १९९.५७ रुपये, डेन्मार्कमध्ये १८३.३२ रुपये आणि नेदरलँड्समध्ये १८१.३२ रुपये प्रति लिटर आहे. हे देश प्रामुख्याने आयात केलेले तेल वापरतात आणि उच्च कर धोरणांमुळे येथे पेट्रोलच्या किमती वाढलेल्या असतात.
कच्च्या तेलाच्या किमतींमध्ये सातत्याने चढ-उतार होत असतो, जो थेट स्थानिक इंधन दरांवर परिणाम करतो. सध्या ब्रेंट क्रूड ७०.११ डॉलर प्रति बॅरलवर आहे, तर WTI क्रूड ६६.७६ डॉलर प्रति बॅरलवर आहे. जागतिक राजकीय घडामोडी, ओपेक देशांचे उत्पादन धोरण, जागतिक मागणी आणि पुरवठा या सर्व घटकांवर पेट्रोलच्या किमती ठरतात.
भारतात इंधन दरांवर करांची मोठी भूमिका आहे. केंद्र सरकार उत्पादन शुल्क आकारते, तर राज्य सरकारे त्यांच्या करांद्वारे इंधनाच्या किंमती ठरवतात. परिणामी, प्रत्येक राज्यात इंधनाच्या किमती वेगवेगळ्या असतात. जागतिक बाजारातील बदल, रुपयाच्या तुलनेत डॉलरसह बदलणारी विनिमय दर आणि वाहतूक खर्च हे देखील महत्त्वाचे घटक असतात.
पेट्रोलच्या किमतींमध्ये असलेल्या मोठ्या तफावतीमागे विविध स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय कारणे आहेत. काही देशांत सरकारी अनुदानामुळे पेट्रोल स्वस्त आहे, तर काही ठिकाणी उच्च करांमुळे त्याची किंमत वाढते. भारतात इंधनाचे दर जागतिक कच्च्या तेलाच्या किंमतींवर अवलंबून असतात, तसेच स्थानिक कररचना त्यावर महत्त्वपूर्ण प्रभाव टाकते. त्यामुळे पेट्रोलच्या किमती सातत्याने बदलत राहतात आणि त्याचा परिणाम थेट सर्वसामान्य नागरिकांच्या दैनंदिन जीवनावर होतो.
