अलीकडेच रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) रेपो दरात कपात केल्यानंतर कर्जदारांना दिलासा मिळेल अशी अपेक्षा होती. यामुळे गृहनिर्माण कर्ज (होम लोन), वाहन कर्ज (कार लोन) आणि वैयक्तिक कर्ज (पर्सनल लोन) यांसारख्या कर्जांवरील व्याजदरात काही प्रमाणात घट होण्याची शक्यता आहे. मात्र, याच संदर्भात एक महत्त्वाचा प्रश्न उपस्थित होतो – सोने कर्ज (Gold Loan) देखील स्वस्त होणार का?
सोने कर्ज स्वस्त होण्याची शक्यता कमी का आहे?
गोल्ड लोनच्या संदर्भात तज्ञांचे मत आहे की रेपो दर कपातीचा फारसा परिणाम सोने कर्जावर होणार नाही. मुथूट फायनान्सचे व्यवस्थापकीय संचालक जॉर्ज अलेक्झांडर मुथूट यांच्या मते, आरबीआयच्या निर्णयामुळे निधीच्या (funding) किंमतीत किरकोळ घट होईल, परंतु त्याचा मोठा प्रभाव सोने कर्जावर दिसणार नाही.
ते पुढे स्पष्ट करतात की, निधीची किंमत केवळ 5-10 आधार अंकांनी कमी होऊ शकते, त्यामुळे गोल्ड लोनच्या व्याजदरात लक्षणीय घट होण्याची शक्यता नाही. परिणामी, सध्या सोने तारण कर्ज घेणाऱ्या ग्राहकांना मोठ्या प्रमाणात स्वस्त कर्जाची अपेक्षा ठेवण्याचे कारण नाही.
गोल्ड लोनची मागणी वाढतेय, पण दर मात्र स्थिर
सोन्याच्या वाढत्या किमतीमुळे गोल्ड लोनची मागणी वाढत आहे. गेल्या काही महिन्यांत फिनटेक कर्जे आणि मायक्रोफायनान्स क्षेत्रावर परिणाम झाल्यामुळे अधिक लोक गोल्ड लोन घेत आहेत. विशेषतः, मायक्रोफायनान्स कर्ज क्षेत्रात मोठी घसरण झाली आहे, परिणामी अनेक लोक तात्पुरत्या आर्थिक गरजा भागवण्यासाठी सोने तारण कर्जाकडे वळले आहेत.
उदाहरणार्थ, डिसेंबर 2024 अखेरीस बेलस्टार मायक्रोफायनान्सची मालमत्ता व्यवस्थापनाखालील रक्कम (AUM) 87,032 कोटी रुपये होती, जी सप्टेंबर 2024 अखेरीस 96,253 कोटी होती. यावरून स्पष्ट होते की मायक्रोफायनान्स कर्ज देणाऱ्या संस्थांकडून कर्ज घेणाऱ्या लोकांची संख्या कमी होत असून त्याऐवजी लोक गोल्ड लोन घेण्याकडे वळत आहेत.
मायक्रोफायनान्स क्षेत्रावर मोठा परिणाम
जॉर्ज अलेक्झांडर मुथूट यांच्या मते, मायक्रोफायनान्स क्षेत्र पुढील 3-4 तिमाहींसाठी मंदीच्या स्थितीत राहणार आहे. याचे कारण म्हणजे अनेक मायक्रोफायनान्स कंपन्या सध्या सावधगिरीने कर्ज वाटप करत आहेत, ज्यामुळे या क्षेत्रातील व्यवसाय कमी होत आहे.
शेअर मार्केटवरील परिणाम
मुथूट फायनान्सच्या शेअर्सवरही याचा परिणाम दिसून आला आहे. काल कंपनीच्या शेअर्सची किंमत घसरून 2,245.15 रुपयांवर बंद झाली, तर मागील पाच व्यापार सत्रांमध्ये कंपनीच्या शेअर्समध्ये केवळ 1.20% वाढ झाली आहे.
आरबीआयने व्याजदर कपात केल्यामुळे काही कर्ज स्वस्त होण्याची शक्यता आहे, पण सोने कर्ज मात्र सध्या स्वस्त होणार नाही. कारण गोल्ड लोन कंपन्यांना निधीच्या किंमतीत फारसा मोठा बदल जाणवत नाही आणि त्यामुळे त्या आपल्या व्याजदरात मोठी कपात करण्याची शक्यता नाही.
