जगभरात जेथे जेथे नद्या, खाडी किंवा समुद्र आहेत तिथे वाहतूक सुलभ करण्यासाठी मोठे पूल बांधले जातात. आपण हे पूल पाहतो, त्यावरून प्रवास करतो, पण कधी विचार केला आहे का की समुद्राच्या खोल पाण्यात खांब कसे बसवले जातात? हे काम फारच जटिल असते, कारण केवळ खोल पाणीच नाही, तर त्यात प्रवाह, लाटांचा दाब, समुद्रातील मातीची घनता आणि हवामान यांचाही मोठा प्रभाव असतो.
मोठ्या पूलासाठी अनेक भाग आधीच वेगळ्या ठिकाणी बनवले जातात. हे “प्री-कास्ट स्लॅब” असतात, जे विशिष्ट डिझाइननुसार कारखान्यात तयार होतात. नंतर हे स्लॅब तयार खांबांवर क्रेनच्या मदतीने बसवले जातात. परंतु हे खांब बसवणे म्हणजे खऱ्या अडचणींची सुरुवात असते.
कॉफरडॅम
जर पूल नदीवर किंवा समुद्राच्या उथळ भागात बांधायचा असेल, तर तिथे पाण्याच्या आत काम करण्यासाठी “कॉफरडॅम” नावाची पद्धत वापरली जाते. हा एक मोठा ड्रमसारखा कंटेनर असतो जो लोखंडी पत्र्यांपासून तयार केला जातो आणि पाण्यात रोवला जातो. त्यामधून संपूर्ण पाणी बाहेर काढले जाते, जेणेकरून आत कोरडे क्षेत्र मिळते आणि पाया खोदता येतो.
पण जेव्हा पाणी खूप खोल असते जसे की खोल समुद्रात, तेव्हा कॉफरडॅम वापरणं शक्य होत नाही. अशा वेळी अभियंते प्रथम समुद्राच्या तळाचा अभ्यास करतात. विशिष्ट यंत्रांद्वारे ते तपासतात की माती किती मजबूत आहे आणि खांब सहन करू शकेल का, जर माती बारीक असेल तर खोल खड्डे केले
जातात.
प्री-कास्ट स्लॅब
या खड्ड्यांमध्ये प्रचंड लांब स्टील पाईप टाकले जातात. या पाईपमधील पाणी पंपद्वारे बाहेर काढले जाते आणि आत काँक्रीट आणि स्टीलचा वापर करून खांब तयार केले जातात. हे खांब पाण्याच्या पृष्ठभागापर्यंत उंचावले जातात. त्यानंतर, त्यावर आधी तयार केलेले प्री-कास्ट स्लॅब क्रेनच्या साहाय्याने बसवले जातात. ही संपूर्ण प्रक्रिया अत्यंत अचूकतेने आणि काटेकोरपणे केली जाते.
संपूर्ण कामात क्रेन, हायड्रॉलिक हॅमर, वॉटर पंप, ड्रिलिंग मशीन यांचा वापर केला जातो. हे यंत्र मोठ्या अचूकतेने खांब योग्य जागी बसवतात आणि पाण्याखालील काम पूर्ण करतात. हे संपूर्ण काम अतिशय जिकिरीचे, धाडसी आणि कौशल्यपूर्ण असते. अभियंत्यांची योजना, गणित, तांत्रिक ज्ञान आणि वेळेचे अचूक व्यवस्थापन यामधूनच हे शक्य होते.
