जगभरात प्रवास करण्याची स्वप्नं पाहणाऱ्यांसाठी पासपोर्ट हे केवळ ओळखपत्र नसून एक प्रवेशद्वार असतं त्या देशांच्या दारांपर्यंत, जिथे स्वप्नं उंच उडतात. कुठल्या देशाचा पासपोर्ट किती ताकदवान आहे, यावर त्या देशाच्या नागरिकांना मिळणारी प्रवाससुलभता अवलंबून असते. याच संदर्भात दरवर्षी ‘हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्स’ आणि ‘पासपोर्ट इंडेक्स’ या आंतरराष्ट्रीय संस्थांकडून जगातील प्रत्येक देशाचा पासपोर्ट क्रमवारीत मांडला जातो, आणि या यादीकडे संपूर्ण जगाचं लक्ष लागलेलं असतं.
सिंगापूर आघाडीवर
या यादीत सिंगापूरने पुन्हा एकदा बाजी मारली आहे. 2025 च्या अहवालानुसार, सिंगापूरचा पासपोर्ट हा जगातला सर्वाधिक ताकदवान पासपोर्ट ठरला आहे. सिंगापूरचे नागरिक तब्बल 195 देशांमध्ये कोणताही व्हिसा न घेता किंवा फक्त आगमनावर व्हिसा मिळवून सहज प्रवास करू शकतात. म्हणजेच त्यांना जगातील बहुतेक देशांची सीमा पार करताना अडथळा येत नाही. ही सोय केवळ आर्थिक किंवा राजनैतिक ताकदीमुळेच नव्हे, तर त्या देशाच्या जागतिक संबंधांवरही अवलंबून असते.
भारताचा पासपोर्ट
दुसरीकडे, भारताचा पासपोर्ट या यादीत 85 व्या स्थानावर आहे. मागील वर्षी भारत याच यादीत 80 व्या क्रमांकावर होता, त्यामुळे या वर्षी पाच स्थानांनी घसरण झाली आहे. सध्या भारतीय नागरिकांना फक्त 57 देशांमध्ये व्हिसा फ्री किंवा ऑन-अरायव्हल व्हिसा सुविधेचा लाभ मिळतो. म्हणजेच जगभरातल्या बहुतांश देशांत जायचं असल्यास, भारतीय प्रवाशांना पूर्व-व्हिसाची गरज भासते.
या यादीत अफगाणिस्तानचा पासपोर्ट सर्वात खालच्या पायरीवर असून तो जगातला सर्वात कमकुवत पासपोर्ट मानला गेला आहे. अफगाण नागरिकांना फारच मर्यादित देशांमध्ये सहज प्रवेश मिळतो. याशिवाय पाकिस्तानही या यादीत मागेच आहे.
पाकिस्तानचा पासपोर्ट
पाकिस्तानचा पासपोर्ट 103 व्या स्थानावर असून तो भारतापेक्षा तब्बल 18 क्रमांकांनी खाली आहे. याचा अर्थ भारताचं स्थान जरी अगदी वरचं नसलं, तरी पाकिस्तानसारख्या शेजारी देशाच्या तुलनेत भारताकडे अधिक प्रवासस्वातंत्र्य आहे.
