भारतातील आर्थिक जगतात परकीय चलनाच्या तुलनेत भारतीय रुपयाचे स्थान हे कायमच चर्चेचा विषय राहिला आहे. आज आपण या लेखात ऑस्ट्रेलिया आणि भारतीय चलनाबाबत तुलनात्मक दृष्टिकोन पाहणार आहोत. उदाहरण स्वरूपात पाहिल्यास, ऑस्ट्रियामधील कोणाकडे 55,000 युरो असतील, तर त्या रकमेला भारतात किती किंमत मिळेल? आणि त्या दोन्ही चलनांमध्ये कोणते अधिक ताकदवान ठरेल?, ते पाहूया.
युरो VS रुपया
सर्वप्रथम, हे लक्षात घ्यायला हवे की ऑस्ट्रियाचे अधिकृत चलन युरो असून, याचे मूल्य सातत्याने बदलणाऱ्या जागतिक चलन बाजारावर अवलंबून असते. याउलट, भारताचे चलन रुपया हे आहे आणि त्याची खरेदी क्षमता तुलनेने कमी मानली जाते. 14 जून 2025 रोजीच्या विनिमय दरानुसार, 1 युरोची किंमत सुमारे 90 भारतीय रुपयांपर्यंत होती. त्यामुळे, जर एखाद्या व्यक्तीकडे 55,000 युरो असतील, तर ते भारतात सुमारे 49,50,000 रुपये होतात, म्हणजेच जवळपास अर्धा कोटी.
यावरून एक गोष्ट स्पष्ट होते, युरो हे चलन रुपयाच्या तुलनेत खूपच मजबूत आहे. यामागे युरोपियन अर्थव्यवस्थेची ताकद, त्यांचा स्थिर राजकीय आणि व्यापारिक पोत, तसेच जागतिक बाजारपेठांमध्ये युरोचा सततचा वापर हे महत्त्वाचे घटक आहेत. त्यामुळे युरोची आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अधिक प्रतिष्ठा आहे.
मात्र, हे फक्त संख्येवरून समजावणे योग्य ठरणार नाही. कारण कोणत्याही चलनाची खरी ताकद त्याच्या ‘खरेदी शक्ती’वर अवलंबून असते. म्हणजेच त्या चलनात तुम्ही किती वस्तू आणि सेवा विकत घेऊ शकता. उदाहरणार्थ, भारतात 49.5 लाख रुपये ही एक मोठी रक्कम आहे. यात तुम्ही सहजपणे घर घेऊ शकता, मोठ्या शहरांमध्ये उच्च दर्जाचे शिक्षण मिळवू शकता किंवा व्यवसाय सुरू करू शकता. मात्र, याच रकमेला ऑस्ट्रियामध्ये तितकीच किंमत लाभेल का? कदाचित नाही. कारण तेथील जीवनशैली, वस्तू आणि सेवांच्या किंमती भारताच्या तुलनेत खूप जास्त असतात.
ऑस्ट्रेलियातील जीवनशैली
ऑस्ट्रेलियात राहणे म्हणजे एका आर्थिकदृष्ट्या प्रगत देशात जगणे. त्यामुळे तेथे दैनंदिन खर्च, करप्रणाली, आरोग्यसेवा, शिक्षण आणि घरांच्या किंमती या सगळ्या गोष्टी भारताच्या मानाने फारच उच्च असतात. म्हणूनच, जरी 55,000 युरो ही रक्कम ऐकायला मोठी वाटत असली, तरी ऑस्ट्रियात ती तुलनेने मध्यम स्तरावरच्या खर्चासाठी पुरेशी ठरेल. मात्र, तीच रक्कम भारतात आल्यास, तिच्या खरेदी शक्तीत अनेक पटीने वाढ होते.
अखेर हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की चलनाचे मूल्य हे केवळ त्याच्या आकड्यांनी मोजता येत नाही. त्यामागे आर्थिक संरचना आणि सामाजिक गरजा हे सर्व पैलू महत्त्वाचे असतात. त्यामुळे युरो हे चलन रुपयेपेक्षा निश्चितच अधिक मजबूत आहे, पण त्याच वेळी भारतात मिळणारी ‘खरेदीची ताकद’ ही त्या रकमेचं खऱ्या अर्थाने मूल्य निश्चित करते.
