Non-Vegetarian State : भारतात विविध चवीची मेजवानी मिळते, पण काही राज्यांमध्ये अन्न हे केवळ उपजीविकेचे साधन नसून, ती एक संस्कृती असते एक जीवनशैलीच होऊन जाते. अशाच एका राज्याची गोष्ट आहे, जिथे सकाळचा नाश्ता असो किंवा रात्रीचं जेवण, ताटात मांसाहारी पदार्थांचा दरबार असतो. इथे शाकाहारी अन्न म्हणजे एखादी दुर्मीळ गोष्ट वाटावी इतकं दुर्मिळ आहे. हे राज्य म्हणजे नागालँड भारताच्या ईशान्य कोपऱ्यात वसलेलं, निसर्गरम्य आणि खाद्यसंस्कृतीने समृद्ध असलेलं एक अनोखं राज्य.
नागालँडमध्ये मांसाहार हा केवळ खाण्याचा एक प्रकार नाही, तर तो तिथल्या लोकांच्या जीवनात खोलवर रुजलेला आहे. इथली माणसं मांसाहाराशिवाय अन्नाची कल्पनाच करू शकत नाहीत. मासे, चिकन, डुकराचं मांस, बीफ आणि विविध प्रकारचे शिकारी प्राणी हे सर्व त्यांच्या जेवणाचा भाग आहेत. आकडेवारी सांगते की जवळपास ९९ टक्के नागालँडमधील लोक मांसाहारी आहेत. त्यामुळे इथे शाकाहारी जेवण मिळणं हे तसं कठीणच.
अगदी घराघरांतही हीच परंपरा दिसून येते. लहानपणापासूनच मुलांना विविध प्रकारचं मांस खायला दिलं जातं आणि त्यातूनच त्यांच्या चविकडे असलेल्या ओढीचा पाया तयार होतो. शाकाहारी पर्याय जर असलेच, तर ते फारसे लोकप्रिय नसतात आणि अनेक वेळा उपलब्धही नसतात. इथल्या बाजारात फिरताना कडधान्यांपेक्षा मांसविक्री करणाऱ्या दुकानांची गर्दी जास्त दिसते.
नागालँडची खाद्यसंस्कृती केवळ मांसाहारावर आधारित असली, तरी ती एकसुरी नाही. वेगवेगळ्या आदिवासी समाजांच्या परंपरांनुसार मांस शिजवण्याच्या पद्धतीही वेगळ्या आहेत. काही ठिकाणी मांस उकडून त्याला चटणीसोबत दिलं जातं, तर काही ठिकाणी खास मसाल्यांमध्ये ते शिजवलं जातं. त्यांच्या वापरातल्या मिरच्याही खास प्रकारच्या असतातझणझणीत आणि तोंडाला पाणी आणणाऱ्या.
या अन्नसंस्कृतीचं सौंदर्य इतकंच नाही की ती चवीनं वेगळी आहे, तर तिच्या मागे एक सामाजिक आणि सांस्कृतिक इतिहासही दडलेला आहे. प्रत्येक पदार्थाच्या मागे काहीतरी गोष्ट असते कुटुंबाच्या परंपरेची, उत्सवांची, किंवा जंगलातल्या शिकारीची. त्यामुळे नागालँडमधलं अन्न हे केवळ पोट भरण्यापुरतं न राहता, त्या लोकांच्या आयुष्याचा एक अविभाज्य भाग बनलेलं आहे.
