श्रावण महिना सुरू होताच निसर्गासोबत मनही भक्तिभावाने भरून येते. हा महिना भगवान शिवाला समर्पित मानला जातो. या विशेष महिन्यात विवाहित महिलांसाठी काही परंपरा आणि नियम आहेत, जे हजारो वर्षांच्या श्रद्धा आणि अनुभवांवर आधारित आहेत. यापैकी एक महत्त्वाचा विषय म्हणजे दागिन्यांचे संकेत, कोणते घालावे आणि कोणते टाळावेत.
सावनमध्ये विशेषतः विवाहित स्त्रियांना सोळा शृंगार करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. हे अलंकार केवळ सौंदर्यवृद्धीसाठी नाही, तर त्यांच्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि सौभाग्यासाठी देखील लक्षणीय मानले जातात. मात्र, याच शृंगारामध्ये काही गोष्टी अशा आहेत ज्या टाळाव्यात असे मानले जाते, कारण त्या धार्मिकदृष्ट्या अशुभ ठरू शकतात.
सोन्याचे पैंजण
उदाहरणार्थ, सोन्याचे पैंजण किंवा पायाची अंगठी घालणे टाळावे. कारण सोनं हे लक्ष्मी आणि देवीचे प्रतीक आहे आणि ते शरीराच्या खालच्या भागात वापरणं हे देवतेचा अनादर मानला जातो. विशेषतः श्रावणसारख्या सात्विक महिन्यात, जिथे प्रत्येक गोष्ट पवित्रतेने केली जाते, अशा गोष्टींचा अधिक विचार करावा लागतो.
काळ्या रंगाचे दागिने
तसेच, काळ्या रंगाचे दागिनेही या काळात टाळणे आवश्यक असते. काळा रंग हा तमोगुणाचा आणि दुःखाचा प्रतीक मानला जातो. श्रावणमध्ये भगवान शिवाची पूजा करताना शक्यतो उजळ आणि सौम्य रंगांचा वापर करावा, जो सात्त्विकता आणि सकारात्मकतेचा भाव वाढवतो. त्यामुळे काळ्या रंगाच्या बांगड्या, मणी किंवा रत्न यांना बाजूला ठेवणेच योग्य ठरते.
या काळात लोखंड आणि स्टीलपासून बनवलेले दागिनेही घालू नयेत. लोखंडाचा संबंध शनि, राहू आणि केतू या अशुभ ग्रहांशी जोडला जातो. त्यामुळे श्रावणमधील शिवपूजनात अशा धातूंपासून दूर राहिल्यास, नकारात्मक परिणामांपासून संरक्षण मिळते, असा विश्वास आहे.
तुटलेले मंगळसूत्र
सावधानता ठेवावी लागणारी आणखी एक गोष्ट म्हणजे मंगळसूत्र. विवाहित जीवनातील या प्रतीकाची पूजा तुलनेने सर्वाधिक पवित्रतेने केली जाते. जर मंगळसूत्र तुटलेले असेल, त्याचा धागा उखडलेला असेल किंवा लॉकेट गहाळ असेल, तर ते दुरुस्त केल्याशिवाय वापरणे टाळावे. कारण अशा स्थितीत मंगळसूत्र घालणे केवळ अपूर्णतेचे नव्हे, तर अशुभतेचेही प्रतीक मानले जाते.
अनेकदा आपण पांढऱ्या रंगाच्या वस्त्रांना शुद्धतेचे प्रतीक मानतो. परंतु विवाहित महिलांसाठी पूजेसाठी केवळ पांढरा रंग टाळावा, असा संकेत आहे. कारण पांढरा रंग वैधव्याचेही प्रतीक मानला जातो. त्यामुळे जरी पांढरे कपडे घालावेसे वाटले, तरी त्यावर रंगीबेरंगी काम असणे आवश्यक आहे.
सोळा शृंगार
काही महिला अशा असतात की त्या श्रावणमध्ये संपूर्ण मेकअप टाळतात, परंतु हे चुकीचे आहे. या महिन्यात केवळ देवपूजेसाठीच नव्हे, तर विवाहित स्त्रीच्या सौभाग्यासाठीही शृंगार अनिवार्य मानला जातो. सिंदूर, हिरव्या बांगड्या, बिंदी, पायातील बिचवा आणि मंगळसूत्र हे सर्व वैवाहिक नात्याची ऊर्जा टिकवून ठेवतात. हे केवळ सौंदर्याचे नाही, तर आंतरिक भावनांचे आणि सकारात्मकतेचेही प्रतीक आहे.
