सध्या आपण ज्या गतिमान आणि बदलत्या जगात जगतो, तिथे केवळ तंत्रज्ञानच नाही, तर लोकसंख्येच्या धार्मिक वाटचालीतही मोठे बदल होत आहेत. नुकत्याच एका ताज्या अहवालाने याची स्पष्ट जाणीव करून दिली आहे. इस्लाम हा आज जगात सर्वात वेगाने वाढणारा धर्म ठरत आहे, आणि जर हीच गती टिकून राहिली, तर भविष्यात तो जगातील सर्वांत मोठा धर्म ठरू शकतो.

प्यू रिसर्चने प्रकाशित केलेल्या या अभ्यासानुसार, सध्या इस्लामच्या अनुयायांची संख्या अंदाजे 200 कोटींच्या घरात आहे. पण पुढील काही दशकांत, विशेषतः 2060 पर्यंत ही संख्या 300 कोटींपेक्षा जास्त होण्याची शक्यता आहे. यामध्ये सर्वांत महत्त्वाचा मुद्दा असा की, ही वाढ केवळ संख्यात्मक नाही, तर संपूर्ण धार्मिक संरचनेला प्रभावित करणारी ठरू शकते. सध्या ख्रिश्चन धर्म हा जगातील सर्वात मोठा धर्म मानला जातो, परंतु 2060 च्या सुमारास इस्लाम त्याला मागे टाकू शकतो, असा अंदाज आहे.
मुस्लिम लोकसंख्या
मुस्लिम लोकसंख्येची वाढ का इतकी झपाट्याने होते, यामागे काही ठोस कारणे आहेत. यामध्ये प्रजनन दर खूप महत्त्वाचा घटक ठरतो. मुस्लिम समाजाचा जन्मदर तुलनेने जास्त असून, त्यांच्या समुदायात तरुणांची संख्या मोठ्या प्रमाणावर आहे. 2015 मध्ये प्रसिद्ध झालेल्या एका अहवालानुसार, जगभरातल्या मुस्लिम समुदायातील 34% लोकसंख्या ही 15 वर्षांखालील होती, जी इतर धर्मांमध्ये दिसत नाही. त्यामुळे पुढील काळात या तरुण पिढीमुळे वाढीचा वेग अधिकच वाढू शकतो.
याशिवाय धर्मांतराचाही काही अंशी परिणाम होत आहे. काही देशांमध्ये लोक इस्लामकडे वळताना दिसत आहेत, आणि यामुळेही धर्माची एकूण संख्यात्मक ताकद वाढते आहे.
ख्रिश्चन लोकसंख्या
दुसरीकडे, ख्रिश्चन धर्माच्या अनुयायांची संख्या अजूनही सर्वाधिक असली, तरी त्यांच्या वाढीचा वेग कमी झालेला आहे. 2010 ते 2020 दरम्यान ख्रिश्चन लोकसंख्या केवळ 12.2 कोटींनी वाढली, तर मुस्लिम लोकसंख्या तब्बल 34.7 कोटींनी वाढली. ही तफावत भविष्यातल्या स्थितीचे संकेत देणारी आहे.
बौद्ध लोकसंख्या
या अहवालात बौद्ध धर्माची स्थिती मात्र चिंताजनक दिसते. त्याच कालावधीत बौद्ध लोकसंख्या 1.9 कोटींनी घसरली. हा आकडा दर्शवतो की, धर्माच्या जागतिक तुलनेत बौद्ध धर्माचा प्रभाव कमी होतो आहे.
भारताचं चित्र थोडं वेगळं आहे. इथं मुस्लिम लोकसंख्येत वाढ होत असली तरी ती जागतिक सरासरीपेक्षा तुलनेत कमी आहे. 2015 मध्ये भारतात मुस्लिमांची लोकसंख्या 14.9% होती, आणि अंदाज आहे की 2060 पर्यंत ती 19.4% पर्यंत पोहोचेल, म्हणजेच सुमारे 33 कोटींच्या आसपास.
हिंदूंची लोकसंख्या
हिंदू धर्माच्या वाढीचा दर मात्र अधिक संथ आहे. जागतिक स्तरावर हिंदूंची लोकसंख्या फक्त 27% दराने वाढणार असल्याचं दिसतं, जे मुस्लिम आणि ख्रिश्चन लोकसंख्येच्या तुलनेत खूपच कमी आहे. यामागे कुटुंब नियोजन, शहरीकरण आणि शिक्षणामुळे बदललेली जीवनशैली असे अनेक घटक कारणीभूत आहेत.