एका वेळेस आधार कार्ड म्हणजे केवळ सरकारी ओळखीचा पुरावा म्हणून पाहिलं जायचं. पण आजच्या काळात, याच आधारच्या मदतीने तुमचं संपूर्ण आर्थिक, सामाजिक, आणि वैयक्तिक अस्तित्व एका डिजिटल ओळखीत सामावलं आहे. त्यामुळेच, त्यामध्ये केलेल्या कोणत्याही चुकीचा त्रास केवळ एका बँकेच्या किंवा सरकारी योजनेच्या मर्यादेत राहात नाही, तर संपूर्ण आयुष्यभर आपल्या मागे येतो. अशा वेळी जर तुमचं नाव चुकीचं असेल, पत्ता बदलायचा असेल, किंवा फोटो चुकीचा वाटत असेल, तर आधार अपडेट करणं अत्यंत गरजेचं ठरतं. आता या संदर्भात UIDAI ने 2025 साठी नव्या नियमांसह कागदपत्रांची एक ताजी यादी जाहीर केली आहे.
या नव्या यादीमुळे आधारसंबंधित कोणतीही सुधारणा करण्याची प्रक्रिया पूर्वीपेक्षा अधिक स्पष्ट, पारदर्शक आणि ठोस झाली आहे. ही यादी केवळ भारतात राहणाऱ्या नागरिकांसाठीच नाही, तर भारताबाहेर राहणाऱ्या भारतीय नागरिकांना (OCI धारक), 5 वर्षांपेक्षा मोठ्या मुलांना आणि दीर्घकालीन व्हिसावर भारतात राहणाऱ्या व्यक्तींनाही लागू होणार आहे. म्हणजे, जर कोणी NRI ने आपल्या मुलांसाठी आधार कार्ड बनवायचं ठरवलं, किंवा कुणाला सेवानिवृत्तीनंतर ग्रामीण भागात परत येऊन नोंदणी करायची असेल, तर यासाठी कोणती कागदपत्रं लागतील हे आता अधिक स्पष्ट झालं आहे.
आवश्यक कागदपत्रं
UIDAI च्या या नव्या यादीत, आधार अपडेट करताना चार प्रकारचे दस्तऐवज सादर करणं आवश्यक ठरवण्यात आलं आहे. यामध्ये ओळखीचा पुरावा, पत्त्याचा पुरावा, जन्मतारीखेचा पुरावा आणि नातेसंबंधाचा पुरावा यांचा समावेश आहे. पूर्वी अनेकदा नागरिक गोंधळून जात असत की नेमकं कुठलं डॉक्युमेंट कोणत्या गोष्टीसाठी वापरायचं, पण आता UIDAI ने ही यादी इतक्या तपशीलात दिली आहे की सामान्य व्यक्तीलाही निर्णय घेणं सोपं वाटेल.
ओळखीच्या पुराव्यासाठी, पासपोर्टपासून ते पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र, सरकारी ओळखपत्र, अगदी NREGA जॉब कार्डसुद्धा मान्य करण्यात आले आहे. फोटो ओळख असलेल्या पेन्शन कार्डालाही स्थान दिलं आहे. पत्त्याच्या बदलासाठी वीज, पाणी, गॅस यांचे 3 महिन्यांच्या आतले बिल, बँक पासबुक, रेशन कार्ड, नोंदणीकृत भाडेकरार किंवा सरकारने दिलेलं निवास प्रमाणपत्रही ग्राह्य धरलं जाईल. जन्मतारीखेच्या पुराव्यासाठी पासपोर्ट, शालेय गुणपत्रक किंवा पेन्शन कागदपत्र उपयुक्त ठरणार आहेत.
मोफत ऑनलाइन अपडेट प्रक्रिया
UIDAI कडून आणखी एक दिलासादायक गोष्ट म्हणजे, ऑनलाइन अपडेट प्रक्रिया अजूनही मोफत उपलब्ध आहे आणि ती 14 जून 2026 पर्यंत सुरू राहणार आहे. म्हणजे, घरबसल्या केवळ स्कॅन केलेली डॉक्युमेंट्स अपलोड करून नाव, पत्ता, फोटो अशा महत्त्वाच्या गोष्टी अपडेट करता येणार आहेत. OTP अथवा बायोमेट्रिक पडताळणीद्वारे प्रक्रिया पूर्ण केली जाईल आणि त्यानंतर नागरिक आपलं ई-आधार त्वरित डाऊनलोड करू शकतील.
या सगळ्या प्रक्रियेचं एक विशेष वैशिष्ट्य म्हणजे, ही केवळ सरकारी जबाबदारी म्हणून केली जात नाहीये, तर नागरिकांना स्वतःची ओळख अधिक सशक्त आणि विश्वासार्ह बनवण्यासाठीचा एक प्रयत्न आहे. आज आधार कार्डशिवाय शाळा, हॉस्पिटल, बँक, अगदी शिधावाटप केंद्र सुद्धा अपूर्ण वाटतं. त्यामुळे यामधील कोणतीही चूक तुमचं जीवन अडचणीत टाकू शकते. म्हणूनच, जर तुमच्या आधार कार्डात काही त्रुटी असतील तर आता वेळेवर ती सुधारण्याची हीच योग्य संधी आहे.
