हृदयविकाराचा झटका म्हणजे एक असा क्षण, जेव्हा जीवन आणि मृत्यू यांच्यातील सीमारेषा धूसर होते. अनेकदा आपल्या शरीरात आधीच सूचनांचा आवाज सुरू होतो, पण आपण त्या दुर्लक्ष करतो. अनेकांना वाटतं की हृदयविकार म्हणजे फक्त छातीत तीव्र वेदना, पण सत्य थोडं वेगळं आणि अधिक गुंतागुंतीचं आहे. काही लक्षणं अशी असतात, जी फारशी ठळक वाटत नाहीत, पण त्यांचं गांभीर्य खूप असतं. या लक्षणांना हलकं समजणं म्हणजे धोक्याच्या दिशेनं चालत जाणं.
जेव्हा हृदयाच्या धमन्यांमध्ये अडथळा निर्माण होतो, तेव्हा ऑक्सिजनयुक्त रक्त हृदयाच्या स्नायूंना पोहोचू शकत नाही. अशा वेळी हृदय आपलं काम नीट करू शकत नाही आणि हीच स्थिती झटक्याचं कारण ठरते. पण याआधी शरीर काही इशारा देत असतं, ते वेळीच समजून घेणं आवश्यक आहे.
छातीत दाब जाणवणं
सर्वात सामान्य आणि ओळखीचं लक्षण म्हणजे छातीत दाब जाणवणं. पण ती नेहमी प्रचंड वेदना नसते. कधी सौम्य जळजळ, ओढल्यासारखी भावना, किंवा छातीत घट्टपणा ही लक्षणं काही क्षणांसाठी येतात आणि निघून जातात. त्यामुळेच अनेकदा ती दुर्लक्ष केली जातात. पण हीच चूक जीवावर बेतू शकते. काही वेळा ही वेदना डाव्या हातापर्यंत, जबड्यापर्यंत, किंवा मानेच्या मागेही जाणवू शकते. वारंवार असं होत असेल, तर तो एक मोठा इशारा असतो.
थकवा आणि श्वास घेण्यास त्रास
दुसरं महत्त्वाचं लक्षण म्हणजे अनपेक्षित थकवा आणि श्वास घेण्यास त्रास होणं. जर तुम्ही अगदी थोडं चालल्यानंतरही दमायला लागलात, किंवा पायऱ्या चढताना अचानक थकवा जाणवायला लागला, तर हृदयाची ताकद कमी झाल्याची ती खूण असू शकते. हे लक्षण विशेषतः महिलांमध्ये अधिक आढळून येतं, आणि त्यामुळे ते अजूनच दुर्लक्षित राहतं.
मळमळ, अपचन
तिसरं लक्षण जे लोक गंभीरपणे घेत नाहीत, ते म्हणजे मळमळ, अपचनासारखी भावना, अचानक घाम येणं विशेषतः रात्री झोपेत, जेव्हा शरीर विश्रांतीत असतं. यामागे काही शारीरिक श्रम नसतानाही जर घाम येत असेल, किंवा पोटात जळजळ, उलटी, चक्कर अशा तक्रारी वारंवार होत असतील, तर त्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नका. ही लक्षणं बऱ्याच वेळा पुरुषांपेक्षा महिलांमध्ये वेगळ्या प्रकारे दिसतात, म्हणूनच त्यांना हृदयाशी संबंधित मानणं अधिक कठीण जातं.
शरीर कधीच अचानक बंद पडत नाही, ते आधी सूचित करतं. त्याच्या या सूचनांना ओळखणं ही आपली जबाबदारी आहे. छातीत दाब, थकवा, किंवा अपचनासारख्या त्रासांना ‘सामान्य’ म्हणून झटकणं, ही आपली चूक ठरू शकते. त्याऐवजी, डॉक्टरांचा सल्ला घेणं आणि हृदयाची तपासणी करून घेणं, हा सुरक्षित पर्याय आहे.
