पॅरिसच्या आंतरराष्ट्रीय एअर शोमध्ये यंदा भारताने जे प्रदर्शन केले, त्याने केवळ प्रेक्षकच नव्हे तर विश्लेषकांनाही थक्क केलं. एकीकडे ‘मेक इन इंडिया’चा आत्मविश्वास झळकत होता, तर दुसरीकडे भारताच्या शस्त्रास्त्रांनी जगाला एक स्पष्ट संदेश दिला की भारत आता तंत्रज्ञानाच्या शर्यतीत मागे राहिलेला देश नाही, तर आघाडीवर जाण्याचा निर्धार केलेली महासत्ता आहे.
डीआरडीओ अर्थात संरक्षण संशोधन व विकास संस्थेने यावेळी जे प्रदर्शन केलं, ते केवळ तांत्रिक प्रगतीचं नव्हे तर स्वावलंबनाचं प्रतीक होतं. पॅरिसमध्ये झळकलेली भारताची क्षेपणास्त्रं, रडार प्रणाली आणि लढाऊ विमानं केवळ पाकिस्तान किंवा चीनसारख्या शत्रूराष्ट्रांसाठीच इशारा नव्हे, तर जागतिक संरक्षण बाजारपेठेत भारताचा भक्कम प्रवेश आहे, हे अधोरेखित करत होती.
‘हेलिना’
या शोमध्ये सर्वाधिक लक्ष वेधून घेतलं ते भारताच्या पाच अत्याधुनिक संरक्षण तंत्रज्ञानांनी. सर्वप्रथम, ‘हेलिना’ नावाचं अँटी-टँक गाईडेड मिसाइल, जे हेलिकॉप्टरवरून डागलं जातं आणि शत्रूच्या टँकवर अत्यंत अचूकतेने हल्ला करतं. या क्षेपणास्त्राची 8 किलोमीटरपर्यंतची रेंज आणि ‘टॉप अटॅक’ पद्धती ही वैशिष्ट्यं होती, जी आजही अनेक देशांमध्ये अभावाने आढळतात.
‘अस्त्र’ क्षेपणास्त्र
दुसरं ठळक आकर्षण ठरलं ‘अस्त्र’ क्षेपणास्त्र, जे हवेतून मारा करणारं आहे. हे मिसाइल शत्रूचं विमान ‘बियॉन्ड व्हिज्युअल रेंज’मध्ये पाडू शकतं, म्हणजे शत्रू दिसायच्या आधीच त्याला निष्क्रिय करण्याची क्षमता यामध्ये आहे. तेजस आणि सुखोई सारख्या भारतीय लढाऊ विमानांमध्ये याचा समावेश झाल्याने भारतीय हवाई दलाची ताकद लक्षणीयपणे वाढली आहे.
सुपरसॉनिक फायटर जेट
तिसरं वैशिष्ट्य होतं स्वदेशी ‘हलके लढाऊ विमान’ जे केवळ भारतात विकसित झालेलं सुपरसॉनिक फायटर जेट आहे. यामध्ये स्टेल्थ तंत्रज्ञान वापरलेलं असून, हे बहुउद्देशीय आहे म्हणजे आक्रमण, संरक्षण अशा अनेक भूमिका ते सहज निभावू शकतं.
‘स्वाती’ वेपन लोकेटिंग रडार
‘स्वाती’ हे भारताचं वेपन लोकेटिंग रडारही शोच्या केंद्रस्थानी होतं. युद्धाच्या वेळी शत्रू कुठून गोळीबार करतोय, हे शोधण्याचं काम ही यंत्रणा करते. जवळपास 50 किलोमीटर अंतरावरून गोळीबाराचा स्रोत शोधून काढण्याची ताकद असलेल्या या रडारने भारताच्या भूमीवरून भेदक संरक्षणाची नवी दिशा दाखवली आहे.
AEW\&C प्रणाली
शेवटी, ‘AEW\&C’ प्रणाली हवेतून शत्रूच्या हालचाली, विमाने, क्षेपणास्त्रं यांचा मागोवा घेते आणि ऑपरेशन्स दरम्यान कमांड आणि कंट्रोलचं महत्त्वाचं काम करते. ही प्रणाली एम्ब्रेर EMB-145 या विमानावर आधारित असून, ती युद्धाच्या वेळी गुप्त माहिती मिळवण्यासाठी फारच उपयुक्त ठरते.
पॅरिस एअर शोमध्ये या सर्व तंत्रज्ञानांनी भारताची नवी ओळख घडवली, केवळ संरक्षण सामर्थ्याची नाही, तर एक आत्मनिर्भर आणि नवोन्मेषी राष्ट्र म्हणून. चीन आणि पाकिस्तानसारखे देश, जे आतापर्यंत भारताच्या प्रगतीकडे तुच्छतेने पाहत होते, त्यांनी यावेळी गंभीरतेने लक्ष घातलं. भारत आता केवळ संरक्षण उपकरणांचा ग्राहक न राहता, जागतिक मंचावर त्यांचा निर्माता बनण्याच्या दिशेने मोठं पाऊल टाकत आहे.
