शहरातील तरुण ‘अर्बन हार्ट सिंड्रोम’च्या विळख्यात, काय आहेत याची लक्षणे? वेळीच व्हा सावध!

शहरांमध्ये राहणं म्हणजे संधींचा सागर, पण त्याचबरोबर काही नकळत येणाऱ्या आरोग्याच्या संकटांची सावलीही असते. कामाच्या धावपळीत, तणावाच्या ओझ्याखाली आणि वेगवान जीवनशैलीत हरवलेला माणूस कधी कधी स्वतःच्या आरोग्याकडे दुर्लक्ष करत जातो. अलीकडे डॉक्टरांनी याच संदर्भात ‘अर्बन हार्ट सिंड्रोम’ या नव्या आणि धोकादायक पद्धतीने वाढणाऱ्या हृदयरोगाबाबत गंभीर इशारा दिला आहे.

काय आहे अर्बन हार्ट सिंड्रोम?

अर्बन हार्ट सिंड्रोम हे नाव थोडं तांत्रिक वाटतं, पण या आजारामागचं वास्तव मात्र अत्यंत मानवी आहे. शहरांमध्ये राहणाऱ्या आणि करिअरच्या, जबाबदाऱ्यांच्या, अपेक्षांच्या चक्रात गुरफटलेल्या तरुण-प्रौढांना या आजाराचा सर्वाधिक धोका असतो. विशेष म्हणजे हा सिंड्रोम कोणत्याही मोठ्या हृदयरोगासारख्या ठळक लक्षणांनी सुरू होत नाही. त्याची सुरुवात होते हलक्या, दुर्लक्षित लक्षणांनी. म्हणजेच सारखा थकवा जाणवणं, झोप नीट न लागणं, थोडंसं चाललं तरी दम लागणं, हृदयाची धडधड जाणवणं किंवा कधी कधी छातीत किरकोळ दुखणं. ही लक्षणं आपण तणाव, थकवा, किंवा पचनाच्या त्रासाशी जोडून दुर्लक्ष करतो, पण हाच अर्बन हार्ट सिंड्रोमचा धोका आहे.

एका प्रसिद्ध डॉक्टरांच्या मते, भारतासारख्या देशात जिथं शहरं सतत विस्तारत आहेत, तिथं या आजाराचं प्रमाण झपाट्याने वाढतंय. शहरांतील वायु प्रदूषण, अनियमित झोप, वेळेवर न खाणं, दिवसभर स्क्रीनसमोर बसून काम करणं आणि तणावग्रस्त आयुष्य यामुळे हृदयावर जो ताण येतो, तो हळूहळू गंभीर आजारात रूपांतरित होतो. विशेष म्हणजे 30 ते 40 वयोगटातील तरुणांमध्येही हे लक्षण दिसू लागलंय, जे एक काळी हृदयरोगांपासून सुरक्षित मानले जात होते.

काय आहेत याची कारणे?

या सिंड्रोमचं मुख्य कारण म्हणजे शहरी जीवनशैलीतला विस्कळीतपणा. रात्री उशिरापर्यंत जागरण, झोपेच्या वेळा बिघडणं, सतत मोबाईल किंवा लॅपटॉपचा वापर, कॅफीनचं अतिसेवन आणि सतत धावपळ हे सर्व आपल्या शरीराबरोबरच अंतःकरणावरही परिणाम करतात. कोर्टिसोल नावाचा तणाव वाढवणारा हार्मोन यामुळे वाढतो, जे हृदयासाठी अत्यंत धोकादायक ठरतं.

उपाय काय?

म्हणूनच या आजारावर उपाय शोधणं हे फक्त औषधांवर नाही, तर जीवनशैलीतल्या बदलांवर अवलंबून आहे. रोज किमान 30 मिनिटांचा व्यायाम, 7 ते 8 तासांची शांत झोप, कमी प्रक्रिया केलेलाआहार, मीठ आणि साखरेचं मर्यादित सेवन, जास्त पाणी पिणं आणि दर काही महिन्यांनी तपासणी या छोट्या पण परिणामकारक सवयींचा अवलंब करून आपण अर्बन हार्ट सिंड्रोमपासून स्वतःचं रक्षण करू शकतो.

शहरांमध्ये राहणं ही आपली निवड असेल, पण त्या निवडीसोबत आलेल्या आरोग्याच्या जबाबदाऱ्या झटकून टाकणं योग्य ठरणार नाही. आपल्या हृदयाची काळजी घेणं ही केवळ वैद्यकीय गरज नसून, ती एक जीवनशैली बनायला हवी.