भारतीय रस्त्यांवरून प्रवास करताना एक गोष्ट तुमच्या लक्षात आलीच असेल, ट्रकच्या मागच्या भागावर मोठ्या रंगीत अक्षरांत लिहिलेलं “हॉर्न ओके प्लीज” किंवा “ओके टाटा बाय बाय”. हे शब्द केवळ रंगीबेरंगी सजावटीचा भाग वाटू शकतात, पण खरंतर त्यांच्या मागे एक इतिहास आहे, एक संस्कृती आहे, आणि त्यात लपलेलं आहे भारतीय रस्त्यांवरील संवादाचं एक खास रूप.
‘Horn OK Please’ मागील अर्थ
पूर्वी जेव्हा ट्रकमध्ये रियर व्ह्यू मिररसारख्या सुविधा फारशा उपलब्ध नव्हत्या, तेव्हा ट्रक चालवणाऱ्यांना मागून कोणतं वाहन येतंय, ते ओव्हरटेक करू इच्छितंय का, याचा अंदाज बांधणं कठीण जायचं. अशावेळी मागून येणाऱ्या वाहनांनी हॉर्न वाजवावा, हा एक संकेत मानला जायचा. हाच तो काळ होता जेव्हा ट्रकवर “हॉर्न ओके प्लीज” हे वाक्य लिहायला सुरुवात झाली. म्हणजेच, जर तुम्हाला पुढे जायचं असेल, तर कृपया हॉर्न वाजवा आणि मी ‘ओके’ असल्यास तुम्हाला वाट मोकळी करीन.
इतकंच नव्हे, तर त्या काळात काही ट्रकचालक “ओके” या शब्दाच्या वर एक छोटा दिवा बसवायचे. दिवा पेटवला की मागच्या वाहनाला समजायचं की वाट मोकळी आहे. हळूहळू ही सवय इतकी लोकप्रिय झाली की हे वाक्य ट्रकच्या सजावटीचाच एक अविभाज्य भाग बनलं. आज जरी ट्रकमध्ये सगळ्या आधुनिक सुविधा असल्या, तरी ही परंपरा मात्र टिकून आहे.
“ओके टाटा बाय बाय” मागील अर्थ
दुसरीकडे, “ओके टाटा बाय बाय” हे वाक्य थोडं हलकंफुलकं, गमतीशीर वाटतं, पण त्यामागेही एक मैत्रीपूर्ण भावनाच दडलेली आहे. “टाटा” म्हणजे निरोप देणं, आणि “बाय बाय” ही त्याचीच एक पाश्चिमात्य जोड. ट्रक मागे गेले की तो मागच्या वाहनांना एकप्रकारे निरोप देतो “चला, मी निघालो, तुम्हालाही शुभेच्छा.” काहीजण याचा संबंध टाटा मोटर्स या ट्रक उत्पादक कंपनीशी जोडतात, पण बहुतेक ट्रकचालकांसाठी हा एक मनमिळावू, मजेशीर संदेश असतो, रस्त्यावरचा मैत्रीचा हात.
भारतामध्ये ट्रक ही केवळ मालवाहू वाहने नाहीत, तर ती एक प्रकारची फिरती चित्रदालनं आहेत. त्यांच्यावर लिहिलेली वाक्यं, चित्रं, देवतांची प्रतिकं, शायरी हे सगळं ट्रकचालकाच्या आयुष्याचं, विचारांचं आणि संस्कृतीचं दर्शन घडवतं. काही संदेश सुरक्षेसाठी असतात, काही श्रद्धेचे, तर काही फक्त रस्ता सोबतीला असणाऱ्या इतर प्रवाशांशी थोडीशी मैत्री जपण्यासाठी असतात.
