Kalsubai Peak And Harishchandragad Ropeway : अहिल्यानगर जिल्ह्यातील अकोले तालुक्यातील कळसुबाई शिखर आणि हरिश्चंद्रगड ही दोन प्रसिद्ध ठिकाणे पर्यटक आणि दुर्गप्रेमींच्या आवडीची आहेत. आता या दोन्ही ठिकाणी रोपवे उभारण्याचा प्रस्ताव पुढे आला आहे.
राज्य सरकारने ‘पर्वतमाला’ योजने अंतर्गत ४५ रोपवे प्रकल्पांना तत्त्वतः मान्यता दिली असून, त्यात कळसुबाई आणि हरिश्चंद्रगड या दोन प्रकल्पांचा समावेश आहे. अहिल्यानगर जिल्ह्यातील हे एकमेव दोन प्रस्तावित रोपवे आहेत.
या प्रकल्पांमुळे या भागातील पर्यटनाला मोठी चालना मिळण्याची शक्यता आहे. कळसुबाई शिखरावर जाण्यासाठी इगतपुरी तालुक्यातून आणि हरिश्चंद्रगडावर जाण्यासाठी जुन्नर तालुक्यातून मार्ग आहेत. त्यामुळे रोपवे कोणत्या तालुक्यातून सुरू होईल, यावर त्या भागातील पर्यटन व्यवसायाचा फायदा अवलंबून आहे.
केंद्र सरकारच्या रस्ते परिवहन आणि महामार्ग मंत्रालयाने २०२२-२३ च्या अर्थसंकल्पात ‘राष्ट्रीय रोपवे कार्यक्रम – पर्वतमाला’ जाहीर केला. या योजनेचा उद्देश डोंगराळ भाग, शहरातील गर्दीची ठिकाणे आणि दुर्गम क्षेत्रांना रोपवेद्वारे जोडणे आहे.
यामुळे पर्यटन आणि धार्मिक स्थळांचे महत्त्व वाढेल आणि स्थानिक अर्थव्यवस्थेला बळ मिळेल. राज्यात एकूण ४५ रोपवे प्रकल्प प्रस्तावित आहेत. यापैकी १६ प्रकल्प राज्य सरकार स्वतः करणार आहे, तर २९ प्रकल्प ‘राष्ट्रीय राजमार्ग लॉजिस्टिक व्यवस्थापन लि.’ (एनएचएलएमएल) मार्फत पूर्ण केले जाणार आहेत.
या दोन्ही संस्थांमध्ये सामंजस्य करार झाला आहे. एनएचएलएमएलद्वारे होणाऱ्या प्रकल्पांसाठी राज्याचा सार्वजनिक बांधकाम विभाग ३० वर्षांच्या भाडेपट्टीवर जागा उपलब्ध करेल. जागा विभागाकडे नसेल तर इतर विभागांकडून हस्तांतरित करून किंवा खासगी मालकीची असेल तर संपादन करून ती दिली जाईल.
प्रत्येक प्रकल्पाचा सविस्तर अहवाल मंत्रीमंडळाच्या पायाभूत सुविधा समितीसमोर सादर होईल. १९ मार्च २०२५ रोजी राज्याच्या सार्वजनिक बांधकाम विभागाने याबाबत शासन आदेश जारी केला.
एनएचएलएमएलद्वारे होणाऱ्या २९ प्रकल्पांमध्ये अहिल्यानगर जिल्ह्यातील कळसुबाई शिखर आणि हरिश्चंद्रगडाचा समावेश आहे. कळसुबाई हे १,६४६ मीटर उंचीचे शिखर राज्यातील सर्वात उंच शिखर मानले जाते.
सह्याद्री पर्वतरांगांमध्ये असलेले हे शिखर ट्रेकर्स आणि दुर्गप्रेमींसाठी वर्षभर आकर्षणाचे केंद्र आहे. शिखरावर कळसुबाई देवीचे मंदिर आहे, जी अनेकांची कुलदेवता आहे. नवरात्रात येथे भाविकांची मोठी गर्दी होते.
कळसुबाई शिखराजवळ भंडारदरा धरण, रतनगड, सांदण दरी आणि घाटघरचा कोकण कडा ही पर्यटन स्थळे आहेत. भंडारदऱ्याचा निसर्ग, धबधबे आणि पावसाळ्यातील सौंदर्य यामुळे दरवर्षी हजारो पर्यटक येथे येतात.
या परिसरातील लोक आणि निसर्गप्रेमी गेल्या अनेक वर्षांपासून कळसुबाई शिखरासाठी रोपवेची मागणी करत आहेत. या रोपवेमुळे पर्यटकांना शिखरावर पोहोचणे सोपे होईल आणि स्थानिक पर्यटन व्यवसायाला नवे बळ मिळेल.
हरिश्चंद्रगडही असाच एक ऐतिहासिक आणि निसर्गसंपन्न किल्ला आहे, ज्याला रोपवेमुळे नवे महत्त्व प्राप्त होईल. या दोन्ही प्रकल्पांचा विकास या भागाच्या आर्थिक आणि पर्यटकीय प्रगतीसाठी महत्त्वाचा ठरेल.
