Marathi News : केनियाच्या ग्रेट रिफ्ट व्हॅलीत उभी भेग निर्माण झाली असून याचा परिणाम स्थानिक जनजीवन आणि दळणवळणावर झाला आहे. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे या भेगेमुळे आफ्रिका खंडाचे आणखी दोन तुकडे पडण्याची भीती निर्माण झाली आहे.
केनियातल्या टेक्टॉनिक प्लेट्स या आफ्रिकेच्या पूर्वेकडे सरकत असल्याचे संकेत २०१८ मध्येच भूगर्भशास्त्रज्ञांना मिळाले होते. या प्लेट्सच्या सरकण्यातून ग्रेट रिफ्ट व्हॅलीत उभी भेग निर्माण झाली. ही भेग येत्या १० लाख वर्षात आफ्रिकेचे दोन तुकडे घडवून आणण्याची शक्यता आहे.
केनियात १८ मार्च २०१८ ला ही भेग पहिल्यांदा दिसली. तत्पूर्वी ग्रेट रिफ्ट व्हॅलीत तुफान पाऊस झाला. ही भेग अगोदर या ठिकाणी होती, परंतु ती ज्वालामुखीच्या राखेमुळे झाकली गेली होती.
ग्रेट रिफ्ट व्हॅली हा पूर्व आफ्रिकन रिफ्ट सिस्टमचा भाग आहे. जवळपास ४ हजार मैल (६,४०० किमी) पर्यंत ही भेग पसरलेली आहे. तिची रुंदी ३०-४० मैल (४८-६४ किमी) रुंद आहे. ही दरी अनेक देशांमध्ये पसरलेली आहे.
पृथ्वीच्या गर्भात जोरदार हालचाल झाल्यामुळे अशी भेग निर्माण होते. या चळवळीमुळे केनियाच्या नारोक काऊंटीमध्ये खोल, दृश्यमान भेगा पडल्या. माई महिऊ – नारोक रस्त्यावर प्रथम भेगेमुळे झालेल्या नुकसानाची चिन्हे दिसली.
केनियन वृत्तपत्र ‘डेली नेशन’ने दिलेल्या माहितीनुसार, भेगेजवळ राहणाऱ्या काही कुटुंबांनी स्थलांतर करण्यास सुरुवात केली आहे. स्थानिक रहिवासी मेरी वांबुई, कुटुंबासोबत जेवत होती जेव्हा मैदान फुटू लागले आणि तिचे घर दोन भागांत विभागले.
भूगर्भशास्त्रज्ञ डेव्हिड एडेड यांनी एका मुलाखतीत सांगितले की, ही भेग पूर्वी ज्वालामुखीच्या राखेने भरलेली होती. त्यानंतर मुसळधार पावसाने राख वाहून गेली आणि भेगा उघड्या झाल्या.
भूगर्भशास्त्रज्ञ म्हणतात की, ग्रेट रिफ्ट व्हॅलीमध्ये टेक्टोनिक आणि ज्वालामुखीय हालचाली नवीन नाहीत. अलीकडच्या काळात ही भेग तांत्रिकदृष्ट्या निष्क्रिय झाली असावी, परंतु पृथ्वीवरील खोल हालचालींमुळे हे क्षेत्र पृथ्वीच्या पृष्ठभागापर्यंत पसरलेल्या कमकुवततेच्या क्षेत्रामध्ये बदलले.
कमकुवततेचे क्षेत्र हे मूलतः फॉल्ट लाइन्स आणि फिशर असतात जे सहसा ज्वालामुखीच्या राखेने भरलेले असतात. या विशिष्ट विघटनाच्या बाबतीत, राख लाँगोनॉट पर्वतावरून आली असण्याची शक्यता आहे.
प्लेट टेक्टोनिक्स म्हणजे पृथ्वीचे कवच विविध प्लेट्समध्ये विभागलेले आहे. या प्लेट्सनंतर आच्छादनाच्या वरच्या बाजूला फिरतात (उष्ण खडकाचा एक आतील थर), जो पृथ्वीच्या गाभ्याभोवती असतो. लंडन विद्यापीठातील संशोधक लुसिया पेरेझ – डियाझ यांच्या म्हणण्यानुसार, या भेगेमुळे आफ्रिकेचे दोन तुकडे होतील.
