Nashik News : नाशिक- जिल्ह्यात ५ ते ११ मे २०२५ या कालावधीत वादळी वाऱ्यासह झालेल्या अवकाळी पावसाने शेतीला मोठा फटका बसला आहे. कृषी विभागाच्या प्राथमिक अहवालानुसार, ३,८६७ हेक्टरवरील पिके मातीमोल झाली असून, १५,३३३ शेतकऱ्यांचे नुकसान झाले आहे. या पावसाने जिल्ह्यातील ६५९ गावांमधील कांदा, आंबा, डाळिंब, द्राक्षे, गहू, मका, टोमॅटो आणि भाजीपाला पिकांचे मोठे नुकसान केले. सततच्या पावसामुळे शेतात पाणी साचले असून, पंचनाम्यांची प्रक्रिया सुरू आहे. मात्र, पाणी साचल्याने आणि सततच्या पावसामुळे पंचनाम्यांना विलंब होत आहे, ज्यामुळे नुकसानभरपाईसाठी शेतकऱ्यांना प्रतीक्षा करावी लागत आहे. नुकसानीची तीव्रता आणखी वाढण्याची शक्यता असल्याने शेतकरी चिंतेत आहेत.
अवकाळी पावसाचे थैमान आणि पिकांचे नुकसान
नाशिक जिल्ह्यात ५ मेपासून सुरू झालेल्या अवकाळी पावसाने जवळपास सर्वच तालुक्यांना झोडपून काढले. वादळी वारे, गारपीट आणि सततचा पाऊस यामुळे ३,८६७ हेक्टरवरील पिकांचे नुकसान झाले. कांदा रोपवाटिका, आंबा, डाळिंब, टोमॅटो, गहू, मका, अंतिम टप्प्यातील द्राक्षे आणि भाजीपाला यांसारख्या पिकांना याचा सर्वाधिक फटका बसला. नाशिक जिल्हा हा कांदा, द्राक्ष आणि आंबा उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे, आणि या पिकांवरच शेतकऱ्यांचे आर्थिक गणित अवलंबून आहे. मात्र, पावसामुळे कांदा भिजला, आंब्यांचा मोहर गळाला आणि द्राक्षांच्या मण्यांना तडे गेले, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे हातातोंडाशी आलेले उत्पन्न हिरावले गेले. “कांदा काढला होता, पण पावसाने सगळा भिजला. आता काय करायचं?” अशी खंत येवला तालुक्यातील एका शेतकऱ्याने व्यक्त केली. कृषी विभागाने नुकसानीचा प्राथमिक अंदाज व्यक्त केला असला, तरी अंतिम आकडा यापेक्षा जास्त असण्याची शक्यता आहे.
बाधित गावे आणि शेतकऱ्यांची संख्या
जिल्ह्यातील ६५९ गावांमधील १५,३३३ शेतकऱ्यांना या अवकाळी पावसाचा फटका बसला आहे. निफाड, पेठ, बागलाण, येवला, नांदगाव, सिन्नर, चांदवड, दिंडोरी, त्र्यंबकेश्वर, इगतपुरी आणि कळवण यांसारख्या तालुक्यांमध्ये पावसाने मोठा धुमाकूळ घातला. कांदा रोपवाटिकांचे १००% नुकसान झाले आहे, तर काही ठिकाणी कांदा चाळीवरील पत्रे उडाल्याने साठवलेला कांदा भिजला. आंब्याच्या बागांमध्ये मोहर गळून पडल्याने आणि फळांना तडे गेल्याने उत्पादनात ३०-४०% घट अपेक्षित आहे. द्राक्षांच्या बागांमध्ये पाणी साचल्याने बुरशीजन्य रोगांचा धोका वाढला आहे. “द्राक्ष काढणीला तयार होते, पण पावसाने मण्यांना तडे गेले. आता बाजारात भाव मिळणार नाही,” असे निफाडमधील एका द्राक्ष उत्पादकाने सांगितले. या नुकसानीमुळे शेतकऱ्यांचे आर्थिक गणित कोलमडले आहे, आणि त्यांना तातडीने मदतीची गरज आहे.
पंचनाम्याच्या प्रक्रियेला विलंब
महसूल आणि कृषी विभागाने नुकसानग्रस्त भागांचे पंचनामे सुरू केले आहेत. शेताच्या बांधावर जाऊन नुकसानीचा आढावा घेतला जात आहे, आणि ३३ टक्क्यांपेक्षा जास्त नुकसान झालेल्या शेतकऱ्यांना नुकसानभरपाई देण्याचे नियोजन आहे. मात्र, काही शेतांमध्ये पाणी साचलेले असल्याने आणि सततच्या पावसामुळे पंचनाम्यांना विलंब होत आहे. “पंचनामे पूर्ण होण्यास आणखी काही दिवस लागतील, कारण काही शेतांमध्ये अजूनही पाणी आहे,” असे एका कृषी अधिकाऱ्याने सांगितले. पंचनाम्यांचा अंतिम अहवाल तयार झाल्यानंतरच शासनाला नुकसानभरपाईचा प्रस्ताव पाठवला जाईल, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना मदत मिळण्यास उशीर होण्याची शक्यता आहे. या विलंबामुळे शेतकऱ्यांमध्ये असंतोष वाढत आहे, आणि त्यांनी तातडीने आर्थिक मदत मिळावी, अशी मागणी केली आहे.
शेतकऱ्यांचे नुकसान
अवकाळी पावसामुळे शेतकऱ्यांचे मोठे आर्थिक नुकसान झाले आहे. कांदा, आंबा आणि द्राक्ष यांसारख्या नगदी पिकांवर शेतकऱ्यांनी मोठी गुंतवणूक केली होती, पण पावसामुळे त्यांचा उत्पादन खर्चही निघणे कठीण झाले आहे. उदाहरणार्थ, कांदा लागवडीसाठी शेतकऱ्यांना प्रति एकर ३५,००० ते ४०,००० रुपये खर्च येतो, आणि अपेक्षित उत्पन्न ६०,००० ते ७०,००० रुपये आहे. मात्र, पावसामुळे कांदा भिजल्याने आणि बाजारात भाव कोसळल्याने शेतकऱ्यांचे उत्पन्न अर्ध्यावर आले आहे. “मी सहा एकरात कांदा लावला होता, पण आता सगळा भिजला. खर्च तरी निघेल की नाही, माहिती नाही,” असे लाखलगावमधील शेतकरी विजय मोडक यांनी सांगितले.
