Successful Farmer: मित्रांनो असं म्हणतात की, इच्छा असेल तर मार्ग दिसतोच ही म्हणं वर्षानुवर्ष वडील-धाडील मंडळी आपल्याला सुनावत असते. मात्र, ही म्हणं एका सेवानिवृत्त फौजीने प्रत्यक्षात खरी उतरून दाखवली आहे. आपण मोठ्या स्वाभिमानाने जय जवान जय किसानचा नारा लगावत असतो. याचं कारण म्हणजे सीमेवरती जवान देशाचे संरक्षण करतात आणि सीमेच्या आत बळीराजा (Farmer) आपल्या पोटाची खळगी भरतो.
यामुळे आपण त्यांच्याविषयी नेहमी आदर बाळगत असतो. मित्रांनो मात्र एका जवानाने सीमेवरती देखील आपले कर्तव्य बजावले आणि आता सीमेच्या आत राहून देखील तो आपले कर्तव्य बजावत आहे. या जवानाने रिटायर्ड झाल्यानंतर शेती (Farming) करण्यास सुरूवात केली असून खऱ्या अर्थाने जय जवान जय किसानचा नारा बुलंद केला आहे. खरं पाहता, प्रत्येकजण पारंपारिक शेती करत आहेत, मात्र जर एखाद्या शेतकऱ्याने शेतीचे कामे एका चौकटीबाहेर केले तर तो एक आदर्श शेतकरी बनतो.
हरियाणा राज्यातील एका रिटायर्ड फौजीने देखील शेतीमध्ये चौकटीच्या बाहेर जाऊन चांगले नेत्रदीपक यश संपादित केले आहे. यामुळे सध्या या सेवानिवृत्त जवानाची चांगलीच चर्चा रंगली आहे. आज आपण आपल्या या लेखात या जवानाच्या यशोगाथेविषयी जाणून घेण्याचा प्रयत्न करणार आहोत. चला तर मग मित्रांनो वेळ न दवडता जाणून घेऊया या जवानाची भन्नाट यशोगाथा.
हरियाणातील झज्जर जिल्ह्यातील धाना गावातील रहिवासी असलेल्या अनिलने 16 वर्षे सैन्यात सेवा बजावत सीमेवर देशाचे रक्षण केले. सैन्यातून निवृत्त झाल्यावर ते गावी परतले. येथे त्यांनी शेतीच्या (Agriculture) पद्धती पाहिल्या, प्रत्येक शेतकऱ्याची प्रथा होती की तो आपल्या शेतात जास्त उत्पादन घेण्यासाठी पिकांमध्ये भरपूर रासायनिक खतांचा (Chemical Fertilizer) वापर करत असे. बहुतांश शेतकरी पारंपरिक पद्धतीने शेती करत होते.
यामुळे अनिल कुमारने आपल्या जमिनीवर काहीतरी नवीन करण्याची योजना आखली. त्यांनी कृषी तज्ज्ञांची भेट घेतली. येथून त्यांना नैसर्गिक शेती (Organic Farming) करण्याचा सल्ला देण्यात आला. आता अनिल अनेक वर्षांपासून नैसर्गिक शेती करत असून यातून त्यांना वर्षाला सुमारे पाच लाख रुपये मिळत आहेत.
ते त्यांच्या शेतात फळे, भाज्या इ. पिकांची नैसर्गिक अर्थात सेंद्रिय पद्धतीने शेती करत आहेत. 2015 मध्ये त्यांनी गहू, बाजरी, कापूस, मूग, हरभरा, बार्ली इत्यादी मुख्य पिकांची लागवड केली. अनिल यांना या शेतीत फारसा फायदा दिसला नाही मग काय त्यांनी फळे आणि भाजीपाल्याची लागवड सुरू केली.
रिटायर्ड जवान (Retired Army Man) अनिल यांनी कृषी क्षेत्रात अद्भूत काम करत अनेक प्रयोग केले. सुरुवातीला त्याने आपल्या शेताच्या आसपास फळे आणि औषधी वनस्पती वाढवण्यास सुरुवात केली. ही फळझाडे तयार झाल्यावर त्यांना फळे येऊ लागली. आता ते उत्पन्नाचे चांगले साधन बनले आहेत. नैसर्गिक शेतीचे फायदे सांगताना शेतकरी अनिल म्हणाले की, नैसर्गिक शेतीमध्ये खत, बियाणे हे स्वतःचे घरगुती असतात. यामुळे खर्चात लक्षणीय घट होते आणि नफा वाढतो.
हरियाणाच्या झज्जर जिल्ह्यातील रहिवासी असलेल्या अनिलच्या म्हणण्यानुसार, तो गुरुग्राममध्ये आपली पिके विकतो. याठिकाणी काही लोक त्यांच्याशी जोडले गेले आहेत आणि त्यांच्या गरजेनुसार अनिल यांच्याकडून फळे, भाजीपाला इत्यादी खरेदी करतात. त्यामुळे अनिलला आपले पीक विकण्याची चिंता करण्याची गरज नाही. एवढेच नाही तर त्याला इतर शेतकऱ्यांच्या तुलनेत नैसर्गिकरित्या पिकवलेले पिक असल्यामुळे दुप्पट भाव मिळतो.
औषधी पिके जास्त उत्पन्न देतात
जागरूक शेतकरी, अनिल यांना औषधी पिकांमधून अधिक उत्पन्न मिळते. आम्ही तुम्हाला सांगू इच्छितो की त्यांनी जामुन, आवळा, डाळिंब, जुजुब, खजूर, पेरू, केळी, चिकू, कडुनिंब आणि अश्वगंधा इत्यादींचीही काढणी केली आहे. एवढेच नाही तर अनिल कुमार आरोग्यदायी भाज्यांची देखील लागवड करतात. या पिकांमुळे त्याला चांगला नफा मिळत आहे.
शेतीसोबतच पशुपालन देखील उत्पन्नाचे साधन बनले
प्रगतीशील शेतकरी अनिल सांगतात की, शेतीसोबतच त्यांनी अनेक जनावरेही पाळली आहेत. या जनावरांना शेतातून ताजे हिरवे गवत, पालेभाज्यांचे तण इत्यादी चाऱ्याच्या स्वरूपात मिळते. त्यामुळे जनावरांचे दूधही वाढते.
