अकोले तालुक्यातील निळवंडे धरणातून सध्या १७०० क्युसेक वेगाने प्रवरा नदीत पाणी सोडले जात आहे. गेल्या महिन्यापासून सुरू असलेले रब्बी हंगामाचे दुसरे आवर्तन कायम ठेवण्यात आले असून या विसर्गामुळे शेती आणि पिण्यासाठी पाणीपुरवठ्याला मदत होणार आहे. नदीच्या शेवटच्या टोकापर्यंत १४ बंधारे भरण्याची प्रक्रिया सुरू असून त्यामुळे लाभक्षेत्रातील नागरिकांना काहीसा दिलासा मिळण्याची शक्यता आहे.
धरणातील पाणीसाठा
भंडारदरा धरणात ८५६३ दशलक्ष घनफूट तर निळवंडे धरणात २४९६ दशलक्ष घनफूट पाणी शिल्लक आहे. मात्र मार्चच्या प्रारंभीच तापमान झपाट्याने वाढू लागले आहे. त्यामुळे जलपातळीत वेगाने घट होत आहे. हरिश्चंद्रगड, कळसूबाई, भंडारदरा, निळवंडे आणि आढळा धरण पाणलोट क्षेत्रात गेल्या वर्षी समाधानकारक पाऊस झाला असला तरी उन्हाच्या झळांनी जलसाठ्यावर परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
पाण्याची भीषण स्थिती
तालुक्यातील कळंब, मन्हाळे, मुथाळणे, देवठाण, केळी ओतूर आणि घोडेवाडी परिसरात टंचाई निर्माण झाली आहे. अनेक गावांमध्ये विहिरींनी तळ गाठला असून नागरिकांना पिण्याच्या पाण्यासाठी मोठ्या अंतरावर जावे लागत आहे. उन्हाळ्याच्या सुरुवातीला अशी स्थिती निर्माण झाल्याने येत्या महिन्यांत पाणीटंचाईची समस्या अधिक गंभीर होण्याची भीती आहे.
नदीतील पाणीपुरवठ्यामुळे दिलासा
लाभक्षेत्रातील टंचाई कमी करण्यासाठी भंडारदरा वीज निर्मितीसाठी ८३० क्युसेकने आणि निळवंडे धरणातून १७०० क्युसेकने पाणी प्रवरा नदीत सोडले जात आहे. त्यामुळे शेतीला आणि पिण्याच्या पाण्यासाठी काहीसा दिलासा मिळणार आहे. नदीकाठच्या गावांना याचा थेट फायदा होणार असून शेतीच्या सिंचनासाठीही काही प्रमाणात मदत मिळेल.
धरणांमधील पाणीसाठा
तालुक्यातील विविध धरणांमध्ये जलसाठा वेगाने कमी होत आहे. आढळा धरणात ७२८ दशलक्ष घनफूट पाणी उपलब्ध आहे. पिंपळगाव खांडमध्ये २६०.२९ दशलक्ष घनफूट तर टिटवी धरणात १९८.९६ दशलक्ष घनफूट पाणीसाठा आहे. सांगवी, शिळवंडी, अंबित, देवहंडी आणि बलठण यांसारख्या धरणांमध्येही जलसाठा घटू लागला आहे.
नियोजनाची गरज
मार्च महिन्यात उन्हाचा कडाका अधिक वाढणार असल्याने धरणातील जलपातळी वेगाने कमी होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे प्रशासनाने योग्य पाणी नियोजन करणे गरजेचे आहे. टंचाईग्रस्त भागांमध्ये टँकरद्वारे पाणीपुरवठ्याची योजना आखावी लागणार आहे. तसेच पुढील काळात पाणीटंचाई वाढू नये यासाठी जलसंधारणाच्या उपाययोजना तातडीने राबवणे आवश्यक आहे.
ठोस उपाययोजना हवी
निळवंडे धरणातून सुरू असलेल्या विसर्गामुळे सध्या काहीसा दिलासा मिळत असला तरी हा तात्पुरता उपाय आहे. नदीपात्रातील पाणी अधिक काळ टिकवण्यासाठी बंधाऱ्यांचे योग्य व्यवस्थापन, जलसंधारण प्रकल्प आणि भूजल पुनर्भरणाच्या उपाययोजना तातडीने राबवणे गरजेचे आहे. अन्यथा उन्हाळ्याच्या शेवटी गंभीर परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता आहे.
