अकोले तालुका हा मानव आणि वन्यप्राणी यांच्यातील संघर्षासाठी कायमच चर्चेत राहिला आहे. गेल्या काही वर्षांत या भागात बिबट्यांच्या हल्ल्यांचे प्रमाण लक्षणीयरीत्या वाढले आहे. मागील वर्षभरात विविध कारणांमुळे तब्बल १३ बिबट्यांचा मृत्यू झाला, तर बिबट्यांच्या हल्ल्यात २३ जण जखमी झाले आहेत.
सध्या शेतात पिके नसल्याने आणि लपण्यासाठी जागा मिळत नसल्याने बिबटे जंगलातच जास्त वावरत आहेत. या पार्श्वभूमीवर, सरकारने बिबट्याच्या हल्ल्यात मृत्यू झाल्यास पीडित कुटुंबाला २५ लाख रुपयांची आर्थिक मदत जाहीर केली आहे.
अकोले तालुक्यातील वनक्षेत्रातून बिबटे शेतशिवारात येण्याचे प्रमाण मागील तीन-चार वर्षांत वाढले आहे. याला मुख्य कारण म्हणजे तालुक्यातील सिंचन क्षेत्रात झालेली वाढ आणि ऊस पिकांचे विस्तारित क्षेत्र. ऊसाच्या शेतात बिबट्यांना लपण्यासाठी योग्य जागा मिळते आणि शिकारीसाठीही प्राणी सहज उपलब्ध होतात.
त्यामुळे विठा, रुभोडी, निंब्रळ, कळस, रेडे, जामगाव, पाडळणे, कोतुळ, देवठाण, निळवंडे, रंधा, धामणगाव, भोजदरी, उंचखडक, कळम, पिंपारकणे, सुगाव, लिंगदेव, चास, वाशेरे, आंबड, खिरविरे, समशेरपूर, बाम्हणवाडा अशा गावांमध्ये बिबट्यांचा वावर वाढला आहे. या भागात शेळ्या, डुकरे आणि कुत्र्यांवर बिबट्यांचे हल्ले नेहमीचे झाले आहेत.
मागील वर्षभरापासून बिबट्यांनी मानवांवर हल्ले करण्याचे प्रमाण वाढले आहे, ज्यामुळे स्थानिकांमध्ये चिंता निर्माण झाली आहे. अकोले परिसरात बिबट्यांची संख्या १२० ते १३० च्या आसपास असल्याचा अंदाज वन विभागाने वर्तवला आहे.
नागरिकांच्या तक्रारींनंतर वन विभागाने अनेक ठिकाणी पिंजरे लावून बिबट्यांना जेरबंद केले आहे. अन्न आणि पाण्याच्या शोधात बिबटे मानवी वस्त्यांमध्ये येत असल्याने हल्ल्यांच्या घटना वाढल्या आहेत. गेल्या वर्षी अशा हल्ल्यांमध्ये काही नागरिकांचा मृत्यू झाला, तर अनेक जण जखमीही झाले आहेत.
शासनाने वन्यप्राण्यांच्या हल्ल्यांमुळे होणाऱ्या नुकसानीसाठी आर्थिक मदतीचे नियम निश्चित केले आहेत. बिबट्याच्या हल्ल्यात एखाद्या व्यक्तीचा मृत्यू झाल्यास त्याच्या वारसांना २५ लाख रुपये, कायमस्वरूपी अपंगत्व आल्यास ७ लाख ५० हजार रुपये, गंभीर जखमी झाल्यास ५ लाख रुपये आणि किरकोळ जखमी झाल्यास औषधोपचाराचा खर्च दिला जातो.
खासगी रुग्णालयात उपचार घेतल्यास ही रक्कम जास्तीत जास्त ५० हजार रुपये प्रति व्यक्ती इतकी मर्यादित आहे. शक्यतो शासकीय रुग्णालयातच उपचार घ्यावेत, असे निर्देश आहेत.
बिबट्यासह वाघ, अस्वल, रानगवा, रानडुक्कर, लांडगा, तरस, कोल्हा, माकड, नीलगाय आणि खोकड यांच्या हल्ल्यांमुळे झालेल्या नुकसानीसाठीही ही मदत लागू आहे. तसेच, पशुधनाची हानी झाल्यासही शेतकऱ्यांना भरपाई मिळते.
बिबट्याच्या हल्ल्यानंतर नागरिकांनी तातडीने वन विभागाच्या १९२६ या हेल्पलाइनवर संपर्क साधावा, असे आवाहन आहे. मनुष्यहानी किंवा पशुहानी झाल्यास ४८ तासांच्या आत वन विभाग किंवा पोलिसांना माहिती देणे बंधनकारक आहे.
वनक्षेत्रपाल डी.डी. पडवळे यांनी सांगितले की, ही सर्व माहिती शासनादेशात नमूद असून, या नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे. अकोलेतील वाढता मानव-वन्यप्राणी संघर्ष रोखण्यासाठी वन विभाग आणि स्थानिक प्रशासनाला ठोस उपाययोजना कराव्या लागणार आहेत.
