सांगली ते सोलापूर दरम्यानच्या रत्नागिरी-नागपूर महामार्ग क्रमांक १६६ वरील प्रवास आता महागला आहे. राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरणाने (NHAI) पथकरात वाढ करण्याची घोषणा सोमवारी केली असून, ही वाढ १ एप्रिल २०२५ पासून लागू झाली आहे. या महामार्गावरील बोरगाव (ता. कवठेमहांकाळ), अनकढाळ आणि इचगाव (जि. सोलापूर) या तीन पथकर नाक्यांवर नवे दर आकारले जाणार आहेत.
या निर्णयामुळे या मार्गावरून नियमित प्रवास करणाऱ्या वाहनचालकांना आपल्या खिशाला कात्री लावावी लागणार आहे. विशेषतः बोरगाव पथकर नाक्यावरील दर हे अन्य दोन नाक्यांच्या तुलनेत जास्त असल्याने या ठिकाणी सर्वाधिक चर्चा होत आहे. या वाढीव दरांना केंद्रीय रस्ते वाहतूक मंत्रालयाने २५ मार्च रोजी मान्यता दिली असून, दरवर्षीप्रमाणे ही सुधारणा १ एप्रिलपासून अंमलात आली आहे.
बोरगाव पथकर नाक्यावर ६५.९४४ किलोमीटर अंतरासाठी आकारला जाणारा पथकर नव्या दरानुसार खूपच वाढला आहे. या नाक्यावर कार, जीप, प्रवासी व्हॅन आणि हलक्या मोटारींसाठी एकेरी प्रवासाचा दर १२० रुपये, दुहेरी प्रवासाचा १८० रुपये आणि मासिक पास ३,९६५ रुपये आहे. हलक्या मालवाहू वाहनांसाठी आणि मिनी बससाठी हा दर एकेरी १९० रुपये, दुहेरी २९० रुपये आणि मासिक ६,३९५ रुपये आहे. ट्रक आणि बससाठी ४०० रुपये एकेरी, ६०५ रुपये दुहेरी आणि १३,४१० रुपये मासिक पास लागेल.
व्यावसायिक वाहनांसाठी ४४० रुपये एकेरी, ६६० रुपये दुहेरी आणि १४,६३५ रुपये मासिक, तर खोदकाम करणाऱ्या यांत्रिकी वाहनांसाठी ६३० रुपये एकेरी, ९४५ रुपये दुहेरी आणि २१,०२५ रुपये मासिक पास आकारला जाईल. सात ॲक्सलपेक्षा मोठ्या अवजड वाहनांसाठी हा दर सर्वाधिक असून, एकेरी ७७० रुपये, दुहेरी १,१५० रुपये आणि मासिक पास २५,५९५ रुपये आहे. या दरवाढीमुळे व्यावसायिक वाहनचालकांवर मोठा आर्थिक बोजा पडणार आहे.
अनकढाळ पथकर नाक्यावर ६३.०९५ किलोमीटरच्या प्रवासासाठी नवे दर थोडे कमी आहेत, पण तरीही त्यात लक्षणीय वाढ झाली आहे. येथे कार, जीप, प्रवासी व्हॅन आणि हलक्या मोटारींसाठी एकेरी ११० रुपये, दुहेरी १६५ रुपये आणि मासिक पास ३,७०० रुपये आहे. हलक्या मालवाहू वाहनांसाठी आणि मिनी बससाठी एकेरी १८० रुपये, दुहेरी २७० रुपये आणि मासिक ५,९६५ रुपये आहे. ट्रक आणि बससाठी ३७५ रुपये एकेरी, ५६५ रुपये दुहेरी आणि १२,५१५ रुपये मासिक,
तर व्यावसायिक वाहनांसाठी ४१० रुपये एकेरी, ६१५ रुपये दुहेरी आणि १३,६६० रुपये मासिक पास आहे. खोदकाम करणाऱ्या यांत्रिकी वाहनांसाठी ५९० रुपये एकेरी, ८८५ रुपये दुहेरी आणि १९,६२० रुपये मासिक, तर सात ॲक्सलपेक्षा मोठ्या वाहनांसाठी ७१५ रुपये एकेरी, १,०७५ रुपये दुहेरी आणि २३,८८५ रुपये मासिक पास लागेल. इचगाव नाक्यावरील दरही याचप्रमाणे असतील, परंतु स्थानिक अंतर आणि वापरानुसार काही बदल असू शकतात.
राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरणाने सांगितलं की, सांगली ते सोलापूर या महामार्गाच्या बांधकामासाठी ७,८४० कोटी रुपये खर्च झाले आहेत. हा भांडवली खर्च वसूल झाल्यानंतर पथकरात ४० टक्क्यांपर्यंत कपात केली जाईल, असं आश्वासन देण्यात आलं आहे. या खर्चात रस्त्यांचं बांधकाम, देखभाल आणि सुधारणा यांचा समावेश आहे. पथकरात दरवर्षी होणारी ही वाढ ही महामार्गाच्या देखभालीसाठी आणि भविष्यातील प्रकल्पांसाठी आवश्यक असल्याचं प्राधिकरणाचं म्हणणं आहे. या महामार्गावर १६ ऑगस्ट २०२२ पासून पथकर वसुली सुरू झाली असून, तेव्हापासून दरवर्षी १ एप्रिलला दरात सुधारणा केली जाते. ही वाढ Wholesale Price Index (WPI) आणि इतर आर्थिक निर्देशकांवर आधारित असते.
स्थानिक नागरिकांसाठी पथकर नाक्यापासून २० किलोमीटर परिघात राहणाऱ्या बिगर व्यावसायिक वाहनांना मासिक ३५० रुपये पास उपलब्ध आहे. मात्र, या पासच्या दरातही वाढ झाल्याने स्थानिकांमध्ये नाराजी आहे. बोरगाव परिसरातील गावांनी हा पास रद्द करून मोफत प्रवासाची सवलत मिळावी, यासाठी आंदोलनही केलं आहे. परंतु, अद्याप याबाबत कोणताही सकारात्मक निर्णय झालेला नाही. स्थानिकांचं म्हणणं आहे की, हा महामार्ग त्यांच्या दैनंदिन जीवनाचा भाग आहे आणि त्यांना पथकरातून सूट मिळायला हवी. या मागणीवर सरकार काय निर्णय घेतं, हे पाहणं महत्त्वाचं ठरेल.
या पथकर वाढीमुळे नियमित प्रवास करणारे नागरिक, शेतकरी आणि व्यावसायिक वाहनचालक यांच्यावर आर्थिक ताण वाढणार आहे. विशेषतः सांगली ते सोलापूर दरम्यान मालवाहतूक करणाऱ्या ट्रकचालकांना ही वाढ जास्त जाणवेल, कारण त्यांच्यासाठी दरात सर्वाधिक वाढ झाली आहे.
