महाराष्ट्र राज्य माध्यमिक व उच्च माध्यमिक शिक्षण मंडळाने बारावीचा निकाल जाहीर केल्यानंतर आता सर्वांचे लक्ष दहावीच्या निकालाकडे लागले आहे. यंदा अकरावीच्या प्रवेशासाठी केंद्रीय ऑनलाइन पद्धती (Centralized Admission Process – CAP) लागू करण्यात आली आहे, जी गुरुवारपासून सुरू झाली आहे. या पद्धतीमुळे विद्यार्थ्यांना राज्यभरातील कोणत्याही कॉलेजमध्ये घरबसल्या प्रवेश घेणे शक्य होणार आहे.
एकाच अर्जाद्वारे पसंतीच्या शाखेसाठी अर्ज करता येणार
या नव्या केंद्रीय ऑनलाइन प्रवेश प्रक्रियेमुळे विद्यार्थ्यांना एकाच अर्जाद्वारे त्यांच्या पसंतीच्या शाखेसाठी अर्ज करता येणार आहे. प्रत्येक प्रवेश फेरीत शाखा बदलण्याची मुभा असली तरी एकाच वेळी फक्त एका शाखेसाठी अर्ज करता येईल. प्रवेश प्रक्रियेत दहावीच्या गुणांना प्राधान्य दिले जाईल, विशेषतः उच्चतम पाच विषयांच्या गुणांचा विचार केला जाईल. जर दोन किंवा अधिक विद्यार्थ्यांचे गुण समान असतील, तर जन्मतारखेनुसार ज्येष्ठ विद्यार्थ्याला प्राधान्य दिले जाईल. यानंतरही समानता राहिल्यास विद्यार्थी, पालक आणि आडनाव यांच्या इंग्रजी वर्णमालेनुसार ज्येष्ठतेनुसार प्रवेश निश्चित केला जाईल. ही प्रक्रिया पारदर्शकता आणि समान संधी सुनिश्चित करण्यासाठी राबविली जात आहे.
राज्यभरातील कोणत्याही काॅलेजमध्ये प्रवेश घेता येणार
केंद्रीय ऑनलाइन पद्धतीचा एक महत्त्वाचा फायदा म्हणजे विद्यार्थ्यांना त्यांच्या जिल्ह्याच्या मर्यादेपलीकडे जाऊन राज्यभरातील कोणत्याही कॉलेजमध्ये प्रवेश घेता येणार आहे. यामुळे विशेषतः ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांना पुणे, मुंबई, नागपूर, नाशिक, अमरावती, छत्रपती संभाजीनगर यांसारख्या शहरांमधील नामांकित महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश घेण्याची संधी मिळेल. मात्र, याचबरोबर शहरांमधील महाविद्यालयांमध्ये विद्यार्थ्यांची गर्दी वाढण्याची शक्यता आहे. अनेक गुणवंत विद्यार्थी या नामांकित महाविद्यालयांसाठी अर्ज करतील, ज्यामुळे कटऑफ गुण ९९ टक्क्यांपर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे.
ग्रामीण भागातील महाविद्यालयांना फटका
या प्रक्रियेमुळे ग्रामीण भागातील महाविद्यालयांना मोठा फटका बसण्याची भीती आहे. अनेक विद्यार्थी शहरांमधील महाविद्यालयांना प्राधान्य देतील, ज्यामुळे ग्रामीण महाविद्यालयांमधील जागा रिक्त राहण्याची शक्यता आहे. यामुळे ग्रामीण भागातील शैक्षणिक संस्थांचे आर्थिक आणि शैक्षणिक नुकसान होऊ शकते. शहरांमधील महाविद्यालयांमध्ये अभियांत्रिकी, औषधनिर्माण शास्त्र, शेतीशास्त्र, व्यवस्थापन, विधि, शिक्षणशास्त्र यांसारख्या अभ्यासक्रमांसाठी मोठ्या संख्येने विद्यार्थी येतात. केंद्रीय पद्धतीमुळे या अभ्यासक्रमांसाठी प्रवेश प्रक्रिया अधिक स्पर्धात्मक होण्याची शक्यता आहे. या प्रक्रियेत पारदर्शकता आणि समान संधी देण्याचा प्रयत्न असला तरी, स्थानिक विद्यार्थ्यांसाठी काही ठिकाणी प्राधान्य देण्याची गरज व्यक्त केली जात आहे.
