Sarkari Yojana:- लेक लाडकी योजना ही महाराष्ट्र शासनाने गरीब आणि आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल कुटुंबांतील मुलींसाठी सुरू केलेली एक अत्यंत उपयुक्त आणि परिवर्तनशील योजना आहे. अनेकदा ग्रामीण भागांमध्ये किंवा शहरांतील झोपडपट्ट्यांमध्ये मुलींचा जन्म हा आनंदाचा क्षण मानण्याऐवजी आर्थिक ओझं समजलं जातं.
अशा पार्श्वभूमीवर ही योजना पालकांमध्ये सकारात्मक मानसिकता निर्माण करून मुलींच्या जन्माला प्रोत्साहन देण्याचे उद्दिष्ट बाळगून आहे. महाराष्ट्र सरकारने 2023-24 च्या अर्थसंकल्पात या योजनेची घोषणा केली आणि 2024 पासून ती प्रत्यक्षात अंमलात आणली जात आहे. या योजनेअंतर्गत मुलीच्या जन्मापासून ते ती 18 वर्षांची होईपर्यंत टप्प्याटप्प्याने आर्थिक सहाय्य दिले जाते, जे एकूण 1,01,000 रुपयांपर्यंत पोहोचते. ही रक्कम मुलीच्या शिक्षणासाठी, आरोग्यासाठी आणि भविष्याच्या सुरक्षिततेसाठी वापरली जाऊ शकते.
या योजनेच्या माध्यमातून दिला जाणारा आर्थिक लाभ कसा?
या योजनेची रचना अतिशय सोपी आणि थेट लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचणारी आहे. मुलगी जन्मल्यानंतर लगेचच पहिल्या टप्प्यात 5,000 रुपये मिळतात. पुढे प्राथमिक शिक्षणात प्रवेश घेतल्यावर 6,000 रुपये दिले जातात. सहावी इयत्ता पूर्ण केल्यानंतर 7,000 रुपये, अकरावी इयत्तेत प्रवेश घेतल्यावर 8,000 रुपये, आणि शेवटी 18 वर्षांची झाल्यावर मोठी रक्कम म्हणजेच 75,000 रुपये थेट मुलीच्या नावावर जमा केले जातात. ही आर्थिक मदत केवळ तिच्या विकासासाठीच वापरली जावी यासाठी ती रक्कम थेट तिच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
या योजनेचा उद्देश काय?
या योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे मुलींच्या जन्माविषयी समाजात सकारात्मक दृष्टीकोन निर्माण करणे, स्त्री भ्रूणहत्येस आळा घालणे, बालविवाह टाळणे आणि मुलींना शिक्षणात टिकवून ठेवणे. आजही महाराष्ट्रातील अनेक भागांत मुलींच्या शिक्षणाकडे दुर्लक्ष केले जाते, त्यांचे पोषण कमी असते आणि काही वेळा तर त्यांना वेळेपूर्वी विवाहबंधनात अडकवले जाते. या सगळ्या समस्यांवर उपाय म्हणून लेक लाडकी योजना महत्त्वपूर्ण ठरते.
या योजनेच्या लाभ घेण्यासाठी आवश्यक अटी
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही अटी आहेत. लाभार्थी कुटुंबांनी केशरी किंवा पिवळ्या रंगाचे रेशन कार्ड असावे, म्हणजेच ते कुटुंब गरीब किंवा अतिगरीबीच्या श्रेणीत मोडते. तसेच मुलगी 1 एप्रिल 2023 नंतर जन्मलेली असावी आणि अर्ज करणारे महाराष्ट्र राज्याचे रहिवासी असावेत.
योजनेसाठी अर्ज करताना मुलीचा जन्म दाखला, पालकांचे आधार कार्ड, रेशन कार्ड, उत्पन्नाचा दाखला, रहिवासी प्रमाणपत्र, शालेय दाखले (जसे की शाळेत प्रवेश घेतल्याचा पुरावा), आणि बँक खाते तपशील अशी कागदपत्रे आवश्यक असतात.
सध्या या योजनेसाठी ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया उपलब्ध नाही. त्यामुळे इच्छुक पालकांनी आपल्या गावातील अंगणवाडी सेविका, ग्रामसेवक, महिला व बाल विकास विभागाच्या स्थानिक कार्यालयाशी संपर्क साधावा. तेथून अर्जाची प्रत मिळवून सर्व आवश्यक माहिती भरून संबंधित कागदपत्रांसह ती कार्यालयात सादर करावी लागते. एकदा अर्ज सादर झाला की, त्याची पडताळणी झाल्यानंतर सरकारी अनुदान लाभार्थ्याच्या बँक खात्यात थेट डीबीटी पद्धतीने जमा केलं जातं.
ही योजना म्हणजे मुलींच्या आयुष्यात सकारात्मक परिवर्तन घडवण्याचे एक मजबूत पाऊल आहे. पालकांनी या संधीचा लाभ घेऊन आपल्या मुलीला शिक्षण, आरोग्य आणि सशक्त भविष्य देण्यासाठी पायाभरणी करावी, हाच या योजनेचा मूळ उद्देश आहे.
