संत्रा आणि मोसंबीच्या झाडांची योग्य देखभाल आणि छाटणी हे शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे असते. झाडांची फांद्या मोठ्या प्रमाणावर वाढल्यामुळे, त्या फांद्यांवर फळे येताना वजनामुळे ती तुटू शकतात. तसेच, झाडांवर सूर्यप्रकाश पोहोचत नाही, ज्यामुळे उत्पादनावर विपरीत परिणाम होतो. परंतु, पाथर्डी तालुक्यातील बंडू पाठक यांनी स्वतःच एक अभिनव पद्धत विकसित केली आहे, ज्यामुळे या सर्व समस्यांवर उपाय मिळाला आहे.
खर्च वाचवण्याचा उपाय
पाथर्डी तालुक्याचा पश्चिम भाग संत्रा व मोसंबीच्या लागवडीसाठी प्रसिद्ध आहे. येथे शेतकऱ्यांकडे सामान्यतः शंभरांहून अधिक संत्र्याची झाडे असतात. या झाडांचे व्यवस्थित पालन करणं आणि त्यांना उभं ठेवण्यासाठी खर्चाची टंचाई असू शकते. विशेषत: मोठ्या झाडांच्या फांद्या बांधण्यासाठी शेतकऱ्यांना बांबूची आवश्यकता असते, ज्यामुळे मोठा खर्च होतो. यामुळे काही शेतकऱ्यांना जुनी झाडे काढून नवीन रोपटी लावण्याचा विचार करावा लागतो.
नवीन छाटणी तंत्राने उत्पन्न वाढवले
सातवड (ता. पाथर्डी) येथील शेतकरी बंडू पाठक यांनी या समस्येचा प्रभावी उपाय शोधला आहे. त्यांनी संत्र्याच्या झाडांची छाटणी खोडापर्यंत केली. झाडाच्या उंच फांद्यांचा काटा करून, त्यांनी झाडाची उंची कमी केली. यामुळे, झाडांमध्ये सूर्यप्रकाश अधिक मिळायला लागला, आणि उत्पादनावर सकारात्मक परिणाम झाला. झाडांच्या फांद्या तुटून होणारे नुकसान टाळण्यासाठी ही पद्धत अत्यंत प्रभावी ठरली आहे.
उत्पादनावर प्रभाव
संत्र्याची झाडे २० फुटांपर्यंत वाढू शकतात, ज्यामुळे त्यांचे वजन जास्त होऊन फांद्या तुटतात. यासाठी बांबूने झाडं बांधावी लागतात, परंतु बंडू पाठक यांनी स्वतःच्या अनुभवावर आधारित छाटणी करून झाडांची उंची कमी केली. त्यांच्यानुसार, छाटणी केल्यानंतर, खोडापर्यंत सूर्यप्रकाश पोहोचतो आणि झाडांना अधिक चांगले पोषण मिळते. यामुळे, त्या झाडांमध्ये नवीन पालवी फुटली असून, उत्पादनातही वाढ झाली आहे.
नवीन पद्धतीचा वापर
या छाटणी पद्धतीमुळे शेतकऱ्यांना फांद्या बांधण्यासाठी लागणारा खर्च वाचला आहे, आणि उत्पादन वाढवण्यासही मदत झाली आहे. बंडू पाठक यांच्या अनुभवावर आधारित ही तंत्रज्ञानाने संत्र्याच्या शेतीला एक नवा मोड दिला आहे. हे तंत्र अन्य शेतकऱ्यांसाठी एक आदर्श ठरू शकते, जे त्यांच्याही उत्पादन क्षमता आणि नफ्यात वृद्धी करू शकतात.
