अहमदनगर Live24 टीम, 07 एप्रिल 2022 Hydroponics farming :- शहरातही आता शेती करणे शक्‍य होणार असून आज आपण अशा तंत्राबद्दल जाणून घेवू की ज्यात शेती करण्यासाठी मातीची गरज लागत नाही. या तंत्राचे नाव आहे – हायड्रोपोनिक्स शेती.
हायड्रोपोनिक्स तंत्रज्ञान म्हणजे काय?
हायड्रोपोनिक्स तंत्रज्ञानाचा वापर केल्यास माती शिवाय आपण शेती करू शकतो. रोपासाठी आवश्यक असलेली सर्व खनिजे आणि खते पाण्याद्वारे दिली जातात. पीक उत्पादनासाठी फक्त 3 गोष्टी आवश्यक आहेत, पाणी, पोषक आणि प्रकाश. जर आपण मातीशिवाय या 3 गोष्टी दिल्या तर झाडे फुलू शकतात. याला हायड्रोपोनिक्स तंत्रज्ञान म्हणतात .
या तंत्रात मातीशिवाय, हवामानावर नियंत्रण ठेवून शेती केली जाते. हायड्रोपोनिक शेतीमध्ये, झाडे फक्त पाण्यात किंवा वाळू आणि खडे पाण्यात वाढतात. या तंत्रात, कोको-पिट नावाच्या प्लास्टिकच्या पाईपपासून एक चेंबर बनवले जाते. हा कोको-पिट दूरवर बसून कुठूनही नियंत्रित करता येतो.
हायड्रोपोनिक्स पद्धतीचे महत्त्व
वाढती लोकसंख्या आणि शेतीसाठी कमी जमीन यामुळे हायड्रोपोनिक्स तंत्रज्ञान खूप प्रभावी आहे . या पद्धतीने उंच इमारतींच्या छतावरही शेती करता येते. शहरवासी स्वतःसाठी भाजीपाला उत्पादन करू शकतील.
आतापर्यंत हायड्रोपोनिक्स तंत्रज्ञान फ्रान्ससारख्या युरोपियन देशांमध्ये सर्वाधिक प्रचलित आहे. भारतातील नवी दिल्ली, मुंबई, बंगळुरू सारखी शहरे देखील हे मॉडेल अतिशय वेगाने वापरत आहेत.
हायड्रोपोनिक तंत्रज्ञानाने पिकवलेल्या भाज्या
कोथिंबीर, टोमॅटो, पालक, काकडी, कारले, गुलाब, मिरची इ.
हायड्रोपोनिक शेती कशी केली जाते?
हायड्रोपोनिक शेतीमध्ये पाईप वापरून झाडे वाढवली जातात. पाईपमध्ये अनेक छिद्रे केली जातात, ज्यामध्ये झाडे लावली जातात. या पाईप्सद्वारे झाडे पोषक तत्वे घेतात.
हायड्रोपोनिक फार्मिंग पोषक
तुमच्या मनात एकच प्रश्न असेल की वनस्पतीसाठी पोषक तत्वे फक्त मातीतच आढळतात. तर हे सर्व पोषक तत्व पाण्यातच विरघळतात.
यामध्ये फॉस्फरस, नायट्रोजन, पोटॅश, झिंक, सल्फर, मॅग्नेशियम, कॅल्शियम, लोह इत्यादी अनेक पोषक आणि खनिजे यांचे ठराविक प्रमाणात मिश्रण करून द्रावण तयार केले जाते. हे द्रावण ठराविक वेळेच्या अंतराने पाण्यात मिसळले जाते. त्यामुळे झाडांना सर्व पोषक घटक मिळत राहतात.
हायड्रोपोनिक शेतीचे फायदे
या तंत्राने मातीविना शेतीही केली जाते.
वनस्पतींना त्यांचे पोषण थेट पाण्यातून मिळते.
मातीचा वापर न केल्याने तण उगवत नाही.
या तंत्रात झाडे 25-30% वेगाने वाढतात.
भाज्यांमध्ये चव, पोषण अधिक आढळते.
त्यामुळे माती प्रदूषणापासून वाचू शकते.
घराच्या छतावरही याची लागवड करता येते.
हे तंत्रज्ञान शहरांसाठी अगदी योग्य आहे
हायड्रोपोनिक शेतीसाठी किती खर्च येतो?
हे तंत्र वापरण्यासाठी संपूर्ण यंत्रणा बसवावी लागेल. तुम्हाला 1 लाखात 400 रोपे लावण्याची व्यवस्था मिळेल. जर प्रणाली योग्यरित्या वापरली गेली तर दुसऱ्या वर्षापासून फक्त बियाणे आणि पोषक तत्वे खर्च होतील.
हायड्रोपोनिक तंत्रज्ञान वापरण्यासाठी संपूर्ण प्रणाली बाजारातून किंवा कंपन्यांकडून खरेदी केली जाऊ शकते. त्यासाठी मोठ्या शहरांतील स्टार्टअप कंपन्या ही तंत्रज्ञान सुविधा लोकांना देत आहेत.
हायड्रोपोनिक शेतीचे प्रशिक्षण कुठे मिळेल?
हायड्रोनिक्स तंत्रज्ञान सेटअप करण्यासाठी काम करणाऱ्या अनेक कंपन्या आहेत. ज्या तुम्हाला बागांपासून व्यावसायिक शेतापर्यंत काहीही सेट करण्यात मदत करतात. यामध्ये लेटेसेत्रा अॅग्रीटेक, बिटमाइन्स इनोव्हेशन्स, ट्रायटन फूडवर्क्स, फ्युचर फार्म्स यांसारख्या कृषी स्टार्टअप्स कार्यरत आहेत. तुम्ही या कंपन्यांकडून हायड्रोनिक्स सेटअप खरेदी करू शकता. या कंपन्या प्रशिक्षणापासून ते यंत्रणा बसवण्यापर्यंतच्या सुविधा पुरवतात.
