Crop Care :- पिकांच्या उत्पादनवाढीच्या दृष्टिकोनातून जर विचार केला तर व्यवस्थापनामध्ये आंतरमशागतीला महत्त्व आहे. आंतरमशागतीमध्ये पिकांमध्ये वाढणारे तणांचे नियंत्रण प्रभावीपणे करणे देखील तितकेच गरजेचे असते. जर तणांचे नियंत्रण केले नाही तर हे तण जसे वाढते तसे पिकासोबत स्पर्धा करते. यामध्ये पोषक तत्त्वांसाठी ही स्पर्धा प्रामुख्याने होते व याचा विपरीत परिणाम हा मुख्य पिकावर दिसून येतो.
पिकाची वाढ देखील खुंटते आणि उत्पादन घटीवर त्याचा विपरीत परिणाम होतो. त्यामुळे त्यांना नियंत्रण करणे खूप गरजेचे आहे. मजुरांची समस्या असल्यामुळे आणि तन नियंत्रणाकरिता मोठ्या प्रमाणावर मजुरांची आवश्यकता भासते. त्यामुळे तणनाशकांचा वापर हा एक महत्त्वाचा उपाय शेतकरी बंधू करतात. कारण योग्य वेळेमध्ये जर तण नियंत्रण केले नाही तर उत्पादनावर परिणाम होतो. त्यांना नियंत्रणाकरिता जर एकात्मिक तणनियंत्रण पद्धतीचा अवलंब केला तरी फायदा होतो. पिकांनुसार योग्य तणनाशकांचा वापर फायद्याचा ठरतो.
एकात्मिक तण नियंत्रणाच्या पद्धती
एकात्मिक तण नियंत्रणाच्या विविध प्रकारच्या पद्धती असून यामध्ये पेरणीपूर्व जमिनीची पूर्व मशागत, पिकांची लागवड करत असताना करायची मशागत तसेच पिकांचे अंतर मशागत व तणशकांचा वापर इत्यादी पद्धती खूप महत्त्वाच्या ठरतात. जर आपण पिकांमध्ये वाढणाऱ्या तणांचा विचार केला तर यामध्ये शिप्पी, लोना, केना तसेच घोडकात्रा, हराळी आणि लव्हाळा व कुंदा सारखे एकदल वर्गीय तणे आणि दीपमाळा, दुधी,
माठ, काटे माठ, तांदूळजा, गाजर गवत तसेच बरबडा, चंदन बटवा यासारखे द्विदलवर्गीय तणे मोठ्या प्रमाणावर आढळून येतात. तणांमुळे पिकाला अन्नद्रव्य आणि पाण्याची कमतरता भासते तसेच कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव देखील मोठ्या प्रमाणावर होतो. असे शेतामध्ये जर कालव्यांच्या माध्यमातून पाणी येत असेल तर कालव्याच्या चाऱ्या देखील गवतामुळे पॅक होतात व त्यांची पाणी वाहक क्षमता घटते. तसेच उत्पादनामध्ये घट येते व उत्पादनाची प्रत देखील खालावते.
तणांचा प्रादुर्भाव कमी होण्यासाठी काय करावे?
नेहमी पिकांमधील ज्या काही ओलिताच्या सऱ्या असतात त्यात तणविरहित ठेवाव्यात. दुसरे महत्त्वाचे म्हणजे शेणखत अथवा कंपोस्ट खत जेव्हा तुम्ही वापर कराल तेव्हा ते कुजल्यानंतरच त्याचा वापर करावा. तसेच शेण खताचा जो काही खड्डा असतो त्यावर तन वाढू देऊ नये. ज्या ठिकाणी तुम्हाला शक्य आहे त्या ठिकाणी पिकामध्ये आंतरपीक घ्यावे. मजुरांची कमतरता असेल तर तज्ञांचा सल्ला घेऊन तणनाशकाचा वापर करणे गरजेचे आहे.
तणनाशकाची फवारणी करताना ती नॅपसॅक किंवा फुट स्प्रेयर पंपाने करावी तसेच फ्लॅट फॅन आपोआप फ्लॅडजेट नोझलचा वापर करावा. तसेच तणनाशकासाठी जो काही फवारणी पंप वापराल तो व्यवस्थित गरम पाण्याने आणि साबणाच्या पाण्याने दोन ते तीन वेळा व्यवस्थित धुवून घ्यावा व तरच इतर कीटकनाशके फवारणी करिता वापरावा.
