Maharashtra News : सोयाबीन पेरणीसाठी शेतकऱ्यांनी हजारो रुपये खर्च केले. मात्र दुष्काळ आणि रोगराईमुळे पिकांवर मोठ्या प्रमाणावर नुकसान झाले आहे, शेतकऱ्यांना सोयाबीनची दोन ते तीन वेळा पेरणी करावी लागली.
त्यामुळे उत्पादन खर्च वाढला. सोयाबीनवर वारंवार रोग होत राहिले, त्यावर उपाय म्हणून शेतकऱ्यांनी महागडी औषधांची फवारणीही केली, पण त्याचाही काही परिणाम झाला नाही.
आधी दुष्काळ आणि नंतर सप्टेंबरमध्ये अतिवृष्टी आणि तापमानात झालेला बदल यामुळे सोयाबीनच्या लागवडीवर परिणाम झाला आहे. विशेषत: चंद्रपूर, नागपूर, गडचिरोली, यवतमाळ, सोलापूर, लातूर, वाशीम, नांदेड जिल्ह्यांत सोयाबीन पिकांवर रोगराई वाढल्याने शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होत आहे.
महाराष्ट्रातील प्रमुख तेलबिया पीक असलेल्या सोयाबीनची स्थिती राज्यातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये अत्यंत बिकट आहे. त्याचे कारण असे की, पूर्वी हे पीक कमी पावसाचा बळी होते आणि आता त्यावर पिवळ्या मोझॅक रोगाने आक्रमण केले आहे. काही ठिकाणी बुरशी व मुळे कुजल्याने शेतीवरही परिणाम झाला आहे.
सोलापूर, लातूर, वाशिम, नांदेड जिल्ह्यातील उभ्या असलेल्या सोयाबीन पिकांवर पिवळ्या मोझॅकचा प्रादुर्भाव दिसून येत आहे. शेतात उभी असलेली पिके नष्ट होण्याच्या मार्गावर असल्याचे शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे. अनेक जिल्ह्यांतील जवळपास सर्वच भागात किडींचा प्रादुर्भाव वाढत आहे. सोयाबीन पिकावर एकामागून एक संकट येत आहे.
पिवळा मोज़ेक रोग म्हणजे काय?
पिवळा मोझॅक रोग, ज्यामुळे महाराष्ट्रातील सोयाबीन पिकावर वाईट परिणाम झाला आहे, तो काय आहे ते जाणून घेऊया. त्याची लक्षणे काय आहेत? वास्तविक, मोज़ेक हा विषाणूमुळे होणारा रोग आहे. जो प्रामुख्याने पांढऱ्या माशीच्या प्रादुर्भावामुळे होतो.
या रोगाने बाधित झाडांच्या पानांवर पांढरी माशी स्थिरावल्यानंतर हा रोग संपूर्ण शेतातील पिकांवर पसरतो आणि इतर झाडांवर स्थिरावतो. हा रोग झाल्यास पिकाची पाने पिवळी पडतात. त्याच्या हल्ल्यामुळे पाने खडबडीत होतात. त्यामुळे पीक खराब होते. तथापि, हे देखील लक्षात ठेवा की कधीकधी वनस्पतींमध्ये झिंकच्या कमतरतेमुळे पाने पिवळी पडतात.
सोयाबीन पिकावर पिवळ्या मोझॅकचा प्रादुर्भाव वाढल्याने चांगले उत्पादन मिळेल की नाही, असा प्रश्न शेतकऱ्यांसमोर आहे. शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होण्याची शक्यता आहे. कृषी विज्ञान केंद्राचे वरिष्ठ शास्त्रज्ञ सांगतात की,
सोयाबीनच्या उशिरा पक्व होणाऱ्या जातीवर पिवळा मोझॅक जास्त दिसून येतो. सुरुवातीच्या वाणांवर हे प्रमाण कमी आहे. जर संपूर्ण शेत पिवळे झाले तर फवारणीचा फायदा होणार नाही. जेथे संसर्ग कमी असेल तेथे शेतकऱ्यांनी मिश्र बुरशीनाशकांची फवारणी करावी.
या प्रकरणाचे गांभीर्य पाहून मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे आणि उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी मंत्रिमंडळ बैठकीत कृषी विभाग आणि मदत व पुनर्वसन विभागाला संयुक्तपणे खराब सोयाबीन पिकांचा पंचनामा तातडीने सुरू करण्याचे निर्देश दिले होते.
जेणेकरून नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांना दिलासा मिळू शकेल. महाराष्ट्र हा देशातील सर्वात मोठा सोयाबीन उत्पादक आहे. मराठवाड्यात बहुतांश शेतकरी सोयाबीनची लागवड करतात.
