Poultry Farming: भारतात गेल्या अनेक वर्षांपासून मोठ्या प्रमाणात पशुपालन (Animal Husbandry) केले जात आहे. पशुपालनात कुक्कुटपालन (Poultry Farming) म्हणजे पोल्ट्री उद्योगाचा देखील समावेश आहे. अल्पभूधारक शेतकरी बांधव (Farmer) अतिरिक्त उत्पन्न (Farmer Income) मिळवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात कुकूटपालन व्यवसाय करत असतात.
पोल्ट्री उद्योगासाठी तसेच कुक्कुटपालन व्यवसाय करणाऱ्या तमाम शेतकरी बांधवांसाठी आता एक अतिशय महत्त्वाची आणि अतिशय आनंदाची बातमी समोर आली आहे. भारतीय शास्त्रज्ञांनी आता बर्ड फ्लू (Bird Flu) सारख्या धोकादायक आजाराची पहिली स्वदेशी लस शोधून काढली आहे. राष्ट्रीय उच्च सुरक्षा संशोधन प्रयोगशाळा भोपाळ (निषाद) च्या शास्त्रज्ञांनी तीन वर्षांच्या अथक परिश्रमानंतर हे यश मिळवले आहे.
आता लवकरच कोंबडी आणि इतर पक्ष्यांना बर्ड फ्लू (Bird Flu Vaccine) म्हणजेच एव्हियन इन्फ्लुएंझा (एच9-एन2) विषाणूपासून (बर्ड फ्लू एव्हियन इन्फ्लुएंझा एच9एन2) सुटका करण्यासाठी तीन डोस दिले जातील. त्यामुळे कुक्कुटपालनात नुकसान सोसणाऱ्या शेतकऱ्यांना मोठा दिलासा मिळणार आहे.
स्वदेशी लसीची वैशिष्ट्ये
नॅशनल हाय सिक्युरिटी रिसर्च लॅबोरेटरी, भोपाळ (निषाद) (ICAR-नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हाय सिक्युरिटी अॅनिमल डिसीजेस) च्या शास्त्रज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, बर्ड फ्लू या रोगापासून संरक्षणात्मक कवच म्हणून काम करणारी ही लस मृत विषाणूपासून तयार करण्यात आली आहे. प्रति पक्षी तीन डोस दिले जातील.
या लसीच्या एकाच डोसचा प्रभाव पुढील 6 महिन्यांपर्यंत राहील. इतकंच नाही तर लस मिळाल्यानंतर कोंबडी पूर्णपणे निरोगी होतील, जेणेकरून शेतकरी त्यांची अंडी कोणत्याही अडचणीशिवाय खाऊ शकतील आणि बाजारात विकू शकतील.
लस लवकरच बाजारात येईल
नॅशनल हाय सिक्युरिटी रिसर्च लॅबोरेटरी भोपाळ (निषाद) च्या स्थापना दिन कार्यक्रमात बर्ड फ्लूची ही लस लाँच करण्यात आली आहे. या कार्यक्रमात लसीबाबत माहिती देताना भारतीय कृषी संशोधन परिषदेचे उपमहासंचालक डॉ.बी.एन.त्रिपाठी म्हणाले की, या रोगाचा धोका टाळण्यासाठी लवकरात लवकर आता या लसीचे तंत्रज्ञान लस उत्पादक कंपन्यांकडे सुपूर्द करण्यात येणार आहे, जेणेकरून देशाला या लसीचे व्यावसायिक उत्पादन करता येईल.
H9-N2 मध्ये देखील लस प्रभावी आहे
लस प्रक्षेपण कार्यक्रमात, राष्ट्रीय उच्च सुरक्षा संशोधन प्रयोगशाळा भोपाळ (निषाद) चे महासंचालक डॉ. व्ही.पी. सिंग म्हणाले की, बर्ड फ्लू सारख्या H9-N2 विषाणूला रोखण्यासाठी ही लस खूप प्रभावी सिद्ध होऊ शकते.
H9-N2 हा देखील एक धोकादायक विषाणू आहे, ज्यामुळे रोगग्रस्त कोंबडी अंडी घालण्याचे प्रमाण कमी करते. हा विषाणू कोंबड्यांना मारत नाही, परंतु त्यांच्या उत्पादकतेवर मोठ्या प्रमाणात परिणाम होतो. त्याचवेळी, बर्ड फ्लूवर सोडण्यात आलेल्या या लसीच्या मदतीने कोंबडी आणि कुक्कुटपालन करणार्‍यांना H9-N2 सारख्या अनेक संसर्गांपासूनही मोठा फायदा होणार आहे.
लम्पी व्हायरसवर पण लस तयार आहे
भारतीय कृषी संशोधन परिषदेचे उपमहासंचालक डॉ.बी.एन.त्रिपाठी म्हणाले की, लवकरच देशी लम्पी विषाणू लस देखील प्राणी आणि पशुपालक शेतकऱ्यांच्या समस्या कमी करेल. नॅशनल इक्वीन रिसर्च सेंटर हिसार आणि नॅशनल व्हेटर्नरी रिसर्च इन्स्टिट्यूट (NVRI) बरेली यांच्या संयुक्त प्रयत्नातून ही लस तयार करण्यात आली आहे, जी केवळ एका वर्षात थेट व्हायरसच्या मदतीने तयार करण्यात आली आहे.
सध्या या लसीची फील्ड ट्रायल सुरू असून, ती यशस्वी होताच लम्पी व्हायरसने बाधित जनावरांना तिचा डोस दिला जाईल. मित्रांनो आम्ही आपणांस कळवू इच्छितो की, आतापर्यंत 23 राज्यांमध्ये लम्पी व्हायरसने पाय पसरले आहेत, त्यामुळे प्राणी आणि पशुपालकांमध्ये तणावाचे वातावरण आहे. या आजारामुळे 10 टक्के गुरांच्या जीवालाही धोका निर्माण झाला आहे.
