Single use plastic ban: 1 जुलैपासून भारतात सिंगल यूज प्लास्टिक (Single use plastic ban) च्या वापरावर पूर्णपणे बंदी घालण्यात येणार आहे. सरकार (Government) आता यात कोणतीही सूट देणार नाही. सरकारच्या या निर्णयामुळे पॅकेज्ड ज्यूस, शीतपेये आणि दुग्धजन्य पदार्थ बनवणाऱ्या आणि विकणाऱ्या कंपन्यांना मोठा फटका बसला आहे.
1 जुलैपासून ही बंदी लागू झाल्यानंतर शीतपेय कंपन्यांना प्लॅस्टिक स्ट्रॉ (Plastic straw) असलेली उत्पादने विकता येणार नाहीत. त्यामुळे अमूल (Amul), मदर डेअरी आणि डाबर या कंपन्यांनी आपला निर्णय काही काळासाठी पुढे ढकलण्याची विनंती सरकारला केली होती.
1 जुलैपासून या वस्तूंवर बंदी घालण्यात येणार आहे –
कान-कळ्या, फुग्यांसाठी प्लास्टिकच्या काड्या, प्लास्टिकचे ध्वज, कँडी स्टिक्स, आइस्क्रीम स्टिक्स, सजावटीसाठी पॉलिस्टीरिन (थर्मोकोल) प्लेट्स, कप, ग्लास, काटे, चमचे यासारख्या वस्तूंच्या वापरावर प्लास्टिकसह बंदी घालण्यात आली आहे. एकेरी वापरल्या जाणाऱ्या प्लास्टिक कचऱ्यामुळे होणारे प्रदूषण (Pollution) कमी करण्यासाठी भारत सरकारने ठोस पावले उचलली आहेत.
पेंढा अवलंबून मोठा व्यवसाय –
देशातील सर्वात मोठ्या डेअरी समूह अमूलने काही दिवसांपूर्वी सरकारला पत्र लिहून प्लास्टिक स्ट्रॉवरील बंदी पुढे ढकलण्याची विनंती केली होती. सरकारच्या या निर्णयाचा शेतकऱ्यांवर आणि जगातील सर्वात मोठा दूध उत्पादक (Milk producers) असलेल्या दुधाच्या वापरावर विपरीत परिणाम होणार असल्याचे अमूलने म्हटले होते.
5 ते 30 रुपये किंमतीच्या ज्यूस आणि दुधाच्या उत्पादनांचा भारतात मोठा व्यवसाय आहे. अमूल, पेप्सिको, कोका-कोला, मदर डेअरी यांसारख्या कंपन्यांची शीतपेये प्लॅस्टिक स्ट्रॉसह ग्राहकांपर्यंत पोहोचतात. त्यामुळे शीतपेय कंपन्यांना एकेरी वापराच्या प्लास्टिकवर बंदी येण्याची भीती आहे. सरकारने स्पष्टपणे कंपन्यांना पर्यायी स्ट्रॉकडे जाण्यास सांगितले आहे.
कंपन्यांच्या समस्या –
पार्ले अॅग्रो, डाबर आणि मदर डेअरी या दुग्धजन्य पदार्थ निर्मात्यांनी पेपर स्ट्रॉ आयात करण्यास सुरुवात केली आहे. प्लास्टिकच्या पेंढ्यांपेक्षा कागदी स्ट्रॉची किंमत जास्त असली तरी, कंपन्या उत्पादनांची विक्री सुरू ठेवण्यासाठी त्याचा अवलंब करत आहेत.
मदर डेअरी फ्रूट अँड व्हेजिटेबल प्रायव्हेट लिमिटेडचे व्यवस्थापकीय संचालक मनीष बंदलीश यांनी काही काळापूर्वी सांगितले होते की आम्ही पेपर स्ट्रॉ आयात करू. परंतु सध्याच्या प्लास्टिकच्या पेंढ्यांपेक्षा हे चौपट महाग आहेत.
सिंगल यूज प्लास्टिक म्हणजे काय? –
एकेरी वापराचे प्लास्टिक एकदा वापरल्यानंतर फेकून दिले जाते. या प्रकारच्या प्लास्टिकचाही पुनर्वापर करता येत नाही. बहुसंख्य एकेरी वापराचे प्लास्टिक जाळले जाते किंवा जमिनीखाली गाडले जाते. यामुळे दीर्घकाळ पर्यावरणाची हानी होते.
