Broken heart syndrome: प्रेमात हृदय तुटल्याबद्दल तुम्ही अनेकदा ऐकले असेल. पण तुम्हाला माहीत आहे का की, हार्टब्रेक (heartbreak) हा देखील एक आजार आहे? या आजारात हार्ट ब्रेक होतो आणि त्याला वैद्यकीय भाषेत ब्रोक हार्ट सिंड्रोम (broken heart syndrome) म्हणतात. हृदय हा अतिशय नाजूक अवयव आहे. कोणत्याही दुखापतीमुळे हृदयाला हानी पोहोचते आणि काही गंभीर समस्याही उद्भवू शकतात, त्यामुळे हृदय निरोगी ठेवण्याचा सल्ला तज्ञ नेहमी देतात.
हृदय कमकुवत करणारे अनेक घटक आहेत. या घटकांमध्ये सॅच्युरेटेड फॅटचे जास्त सेवन (High intake of saturated fat), प्रक्रिया केलेले अन्न, अनारोग्य आहार आणि पुरेसा व्यायाम न करणे (not exercising) यांचा समावेश होतो. असे बरेच घटक आहेत ज्यावर आपण नियंत्रण ठेवू शकत नाही.
उदाहरणार्थ, राग (anger), भीती किंवा काही प्रकारचा धक्का. या सर्वांमुळे तुटलेल्या हृदयाच्या सिंड्रोमचा धोका देखील वाढतो. ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम म्हणजे काय? त्याची कारणे काय आहेत? लक्षणे काय आहेत? याबद्दल जाणून घ्या.
ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम म्हणजे काय? –
1990 मध्ये जपानमध्ये ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम ओळखला गेला. जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला अचानक भावनिक ताण, धक्का किंवा भीती जाणवते, तेव्हा त्याच्या हृदयाचे स्नायू कमकुवत होतात आणि हृदयाच्या नसांवर जास्त दबाव येतो. जास्त दाबामुळे नसा कमकुवत होतात आणि त्यामुळे हृदयविकाराचा धोका (risk of heart disease) वाढू शकतो.
उदाहरणार्थ, एखाद्या प्रिय व्यक्तीला गमावल्यास आणि त्या वेळी त्याला होणारे दुःख, ते भावनिकदृष्ट्या धोकादायक असू शकते आणि त्याचा त्या व्यक्तीच्या आरोग्यावर वाईट परिणाम होऊ शकतो. असेही म्हणता येईल की, जर कोणी जास्त नैराश्यात असेल तर त्याला ब्रोक हार्ट सिंड्रोमचा धोका देखील असू शकतो.
ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम कशामुळे होतो? –
ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम हा स्ट्रेस हार्मोन एड्रेनालाईनच्या (stress hormone adrenaline) वाढीमुळे होऊ शकतो. संशोधकांचा असा अंदाज आहे की, एड्रेनालाईनमुळे हृदयाच्या धमन्या इतक्या आकुंचन पावतात की त्या स्नायूंना पुरेसे रक्तही पाठवू शकत नाहीत.
यामुळे शरीरात मानसिक तणाव निर्माण होतो आणि हृदयाचे स्नायू कमकुवत होतात. जर एखाद्याला छातीत घट्टपणा, श्वासोच्छवासाचा त्रास होत असेल तर ते हृदयविकाराच्या झटक्यासारखी लक्षणे दिसू शकतात.
जॉन हॉपकिन्स मेडिसिनच्या मते, “अॅड्रेनालाईन थेट हृदयाच्या पेशींना जोडते, ज्यामुळे अधिक कॅल्शियम हृदयाच्या पेशींमध्ये प्रवेश करू देते. जेव्हा जास्त कॅल्शियम हृदयाच्या पेशींमध्ये पोहोचते तेव्हा ते योग्यरित्या कार्य करत नाही. हे ब्रोकन हार्ट सिंड्रोमशी संबंधित असल्याचे दिसून येते.” हृदयावरील एड्रेनालाईनचा प्रभाव तात्पुरता असतो, जरी या स्थितीत हृदय काही दिवस किंवा आठवड्यात बरे होते.
ब्रोकन हार्ट सिंड्रोमची लक्षणे –
ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम ज्याला स्ट्रेस कार्डिओमायोपॅथी किंवा ताकोत्सुबो सिंड्रोम देखील म्हणतात, जेव्हा एखादी व्यक्ती अचानक तणावाखाली असते तेव्हा उद्भवते. त्याची लक्षणे हृदयविकाराच्या झटक्यासारखी असू शकतात. जसे:
– छातीत दुखणे
– श्वास घेण्यात अडचण
– घाम येणे
– चक्कर येणे इ.
ब्रोकन हार्ट सिंड्रोमचा धोका कोणाला आहे? –
जो दीर्घकाळापासून सोबत असलेला जोडीदार गमावतो तेव्हा एखाद्या व्यक्तीला असे होऊ शकते. तर मोठ्या नातेसंबंधात बिघाड, पैशाशी संबंधित समस्या तेव्हा ब्रोकन हार्ट सिंड्रोमचा धोका असतो. ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम नोकरी गमावणे किंवा कौटुंबिक हिंसाचारामुळे होऊ शकते.
हे अशा परिस्थितीत देखील होऊ शकते ज्यामुळे तुम्हाला खूप चिंता वाटते, जसे की सरप्राईज पार्टी किंवा काही प्रकारचा धक्का. तसेच कमकुवत व्यक्तीला अचानक कोणतीही बातमी देऊ नका, म्हणजेच भावनिकदृष्ट्या मग ती चांगली असो वा वाईट.
