सामाजिक जडणघडणीत “पुरुष निर्णय घेतात आणि स्त्रिया पाठिंबा देतात” हा पारंपरिक विचार अनेक दशकांपासून रुजलेला आहे. मात्र, नव्या संशोधनांनी हे चित्र बदलण्यास सुरुवात केली आहे. स्त्रियांचा सल्ला निर्णय प्रक्रियेस अधिक समृद्ध करतो आणि यशस्वी बनवतो, हे विज्ञानाने सिद्ध केलं आहे. आज आपण अशाच एका अभ्यासावर आधारित या विषयाचं सखोल विश्लेषण पाहणार आहोत.
संशोधन काय सांगते ?
अलीकडील एका आंतरराष्ट्रीय संशोधनानुसार, जेव्हा पुरुष कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी महिलांचा सल्ला घेतात, तेव्हा त्यांच्या निर्णयातील अचूकता वाढते. या अभ्यासात असे आढळले की महिलांकडून घेतलेले इनपुट केवळ निर्णय अधिक परिपक्व बनवत नाही, तर चुकीची शक्यता लक्षणीयरीत्या कमी करते. महिलांचा दृष्टिकोन सहकार्य, संतुलन आणि दीर्घकालीन विचारांवर आधारित असतो, जो एखाद्या समस्येचा अधिक सर्वसमावेशक आणि शाश्वत मार्ग काढू शकतो.
महिलांचा दृष्टिकोन कसा ठरतो उपयोगी?
स्त्रिया निर्णय घेताना भावनिक दृष्टिकोन स्वीकारतात, अशी पारंपरिक धारणा असली तरी प्रत्यक्षात त्या व्यापक विचार करत असल्याचे संशोधनात दिसून आले आहे. त्या केवळ स्वार्थी निर्णय घेत नाहीत, तर संपूर्ण समूहाच्या हिताचा विचार करतात. त्यांचा संतुलित, सहकार्यप्रधान आणि समजूतदार दृष्टीकोन अनेकदा पुरुषांच्या तात्काळ निर्णयक्षमतेला दिशा देतो. अशा निर्णयांतून चांगले व्यावसायिक परिणाम, कुटुंबात समरसतेचे वातावरण आणि मानसिक स्थैर्य प्राप्त होते.
पारंपरिक लिंगभेदांना आव्हान
या अभ्यासातून पारंपरिक लिंगाधारित रूढींनाही आव्हान देण्यात आले आहे. समाजात आजही अनेकांना वाटते की स्त्रिया भावनिक असतात आणि पुरुष तर्कसंगत. मात्र, वास्तव हे आहे की अनेक वेळा स्त्रियांचा भावनिक बुद्धिमत्ता आणि माणूस म्हणून असलेला अनुभव, परिस्थितीला वेगळी दिशा देऊ शकतो. म्हणूनच निर्णय प्रक्रिया ही केवळ तर्कावर आधारित न ठेवता, तिच्यात मानवी मूल्यांचाही समावेश असणं महत्त्वाचं ठरतं.
निर्णय प्रक्रियेत स्त्रीच्या भूमिकेचं महत्त्व
कुटुंबातील कोणताही छोटा-मोठा निर्णय घेताना पत्नी, आई किंवा बहिणीसारख्या महिलांच्या मताला विचारात घेणं आवश्यक आहे. अगदी किराणा मालाच्या यादीपासून ते कार खरेदीसारख्या मोठ्या निर्णयांपर्यंत तिचं मत विचारात घेतल्यास तिला महत्त्व मिळाल्याची जाणीव होते. ही भावना कुटुंबात सन्मान आणि आत्मीयता निर्माण करते. विशेषतः मुले ही वडिलांकडून संवाद आणि आदराचे संस्कार घेतात. त्यामुळे पित्याने आपल्या जोडीदाराशी सल्लामसलत करत निर्णय घेणं म्हणजे मूल्याधारित कुटुंब व्यवस्थेचं प्रतिबिंब ठरतं.
गुंतवणूक आणि अर्थविषयक निर्णयांतही स्त्रीचा सहभाग
बरेचदा आर्थिक निर्णय घेणं पुरुषांच्या हातात असतं. मात्र, यात स्त्रियांच्या विचारांची भर पडल्यास बजेट नियोजन, बचत आणि भविष्यकालीन योजना अधिक परिणामकारक ठरतात. तिला गुंतवणुकीचे तांत्रिक बारकावे कदाचित माहीत नसतील, पण कुटुंबाच्या गरजा आणि आर्थिक शिस्त याबाबत तिचा अनुभव अमूल्य असतो. त्यामुळे आर्थिक निर्णय घेताना तिची मते ऐकणं हे केवळ आदराचे नव्हे, तर शहाणपणाचेही लक्षण आहे.
ऐकणं म्हणजे संवाद, आणि संवाद म्हणजे समाधान
प्रत्येक व्यक्तीला ऐकले जाण्याची गरज असते, आणि ही गरज महिलांमध्ये विशेषतः जास्त तीव्रतेने जाणवते. ती कामाची, कुटुंबाची जबाबदारी पेलताना अनेक गोष्टी स्वतःशीच साठवून ठेवते. अशा वेळी तिचं म्हणणं शांतपणे ऐकलं, तर ती अधिक समाधान अनुभवते आणि नातेसंबंधांमध्येही सकारात्मक बदल घडतो. तिचं ऐकणं म्हणजे केवळ तिचा आदर करणं नव्हे, तर एक सशक्त नातं उभारण्याची सुरुवात असते.
