Name Change Process in India : लग्नानंतर आडनाव बदलण्याचा निर्णय अनेक नवविवाहित जोडप्यांसाठी खास आणि भावनिक असतो. भारतात, विशेषतः महाराष्ट्रात, अनेक महिला आपल्या पतीचे आडनाव स्वीकारण्याचा विचार करतात.
ही प्रक्रिया वैयक्तिक असली तरी ती कायदेशीर मार्गाने पूर्ण करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून आधार कार्ड, पासपोर्ट यांसारख्या कागदपत्रांमध्ये नाव एकसमान राहील. ही प्रक्रिया सुरुवातीला गुंतागुंतीची वाटू शकते, पण सोप्या पायऱ्यांचे पालन केल्यास ती सहज पूर्ण होऊ शकते. चला, लग्नानंतर आडनाव बदलण्याच्या कायदेशीर प्रक्रियेबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया, जी सर्वसामान्य वाचकांसाठी स्पष्ट आणि सोप्या भाषेत सांगितली आहे.
भारतात आडनाव बदलणे कायद्याने बंधनकारक नाही; हा पूर्णपणे तुमचा वैयक्तिक निर्णय आहे. काही जण सांस्कृतिक परंपरांमुळे पतीचे आडनाव स्वीकारतात, तर काही आपले मूळ आडनाव कायम ठेवणे पसंत करतात.
जर तुम्ही आडनाव बदलण्याचा विचार करत असाल, तर काही कायदेशीर पायऱ्या पार कराव्या लागतात. यामध्ये शपथपत्र तयार करणे, वर्तमानपत्रात जाहिरात देणे आणि सरकारी कागदपत्रांमध्ये नाव अद्ययावत करणे यांचा समावेश आहे. या प्रक्रियेसाठी थोडा वेळ आणि मेहनत लागते, पण योग्य माहिती असल्यास ती त्रासदायक ठरत नाही. ही प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर तुमचे नवीन नाव सर्वत्र अधिकृतपणे स्वीकारले जाईल.
पहिली पायरी आहे शपथपत्र तयार करणे. यासाठी तुम्हाला स्टॅम्प पेपरवर कायदेशीर शपथपत्र बनवावे लागेल. या शपथपत्रात तुमचे जुने नाव, नवीन नाव, पतीचे नाव, तुमचा पत्ता, लग्नाची तारीख आणि ठिकाण यांसारखी माहिती स्पष्टपणे नमूद करावी लागते. हे शपथपत्र तयार करण्यासाठी तुम्ही वकिलाची किंवा नोटरी पब्लिकची मदत घेऊ शकता.
शपथपत्रासोबत तुमचे विवाह प्रमाणपत्र जोडणे आवश्यक आहे, कारण ते तुमच्या लग्नाचा अधिकृत पुरावा आहे. शपथपत्र तयार झाल्यावर ते नोटरी अधिकाऱ्यांकडून साक्षांकित करून घ्यावे. ही पायरी पूर्ण झाली की तुम्ही पुढच्या टप्प्याकडे वाटचाल करू शकता.
दुसरी पायरी म्हणजे वर्तमानपत्रात जाहिरात देणे. कायद्याने तुम्हाला तुमच्या नाव बदलाची सार्वजनिक घोषणा करणे आवश्यक आहे. यासाठी तुमच्या स्थानिक परिसरातील किमान दोन वर्तमानपत्रांमध्ये—एक मराठी आणि एक इंग्रजी—जाहिरात प्रकाशित करावी लागते. या जाहिरातीत तुमचे जुने नाव, नवीन नाव आणि पत्ता नमूद करावा लागतो.
ही जाहिरात प्रकाशित झाल्यावर त्याच्या कात्रणा किंवा प्रती तुम्ही जपून ठेवाव्यात, कारण त्या पुढील प्रक्रियेत लागू शकतात. ही पायरी पूर्ण झाल्यावर तुमचा नाव बदल अधिकृतपणे जाहीर होतो आणि तुम्ही पुढील महत्त्वाच्या टप्प्याकडे जाऊ शकता.
तिसरी पायरी आहे सरकारी राजपत्रात अधिसूचना प्रकाशित करणे. ही पायरी अनिवार्य नसली तरी ती तुमच्या नाव बदलाला अधिकृत मान्यता देते. सरकारी राजपत्रात नाव बदलाची अधिसूचना प्रकाशित केल्याने बँक, पासपोर्ट कार्यालय यांसारख्या ठिकाणी तुमचे नवीन नाव सहज स्वीकारले जाते. यासाठी तुम्हाला सरकारच्या प्रकाशन विभागात अर्ज करावा लागतो आणि नाममात्र शुल्क भरावे लागते.
यासोबत शपथपत्र, विवाह प्रमाणपत्र आणि वर्तमानपत्रातील जाहिरातीच्या प्रती सादर कराव्या लागतात. ही अधिसूचना प्रकाशित झाल्यावर तुमचा नाव बदल कायदेशीरदृष्ट्या पूर्णपणे मान्य होतो.
शेवटची पायरी आहे तुमच्या सर्व महत्त्वाच्या कागदपत्रांमध्ये नाव अद्ययावत करणे. यामध्ये आधार कार्ड, पॅन कार्ड, बँक खाते, मतदार ओळखपत्र, पासपोर्ट आणि ड्रायव्हिंग लायसन्स यांचा समावेश आहे.
प्रत्येक कागदपत्रासाठी संबंधित कार्यालयात अर्ज, शपथपत्र, विवाह प्रमाणपत्र, वर्तमानपत्रातील जाहिरात आणि राजपत्रातील अधिसूचना (लागू असल्यास) सादर करावी लागते. ही प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर तुमचे नवीन नाव सर्व कागदपत्रांमध्ये एकसमान होईल. ही प्रक्रिया थोडी वेळखाऊ असू शकते, पण ती पूर्ण केल्यावर तुम्हाला कोणत्याही कायदेशीर अडचणी येणार नाहीत आणि तुमचा नवा प्रवास नव्या नावासह सुरू होईल.
