जर तुम्ही सरकारी कर्मचारी असाल आणि निवृत्तीनंतरची आर्थिक स्थैर्याची चिंता तुमच्या मनात असेल, तर तुमच्यासाठी एक चांगली बातमी आहे. केंद्र सरकारने “युनिफाइड पेन्शन स्कीम” (UPS) मध्ये सहभागी होण्यासाठीची अंतिम तारीख आता 30 सप्टेंबर 2025 पर्यंत वाढवली आहे. ही योजना केवळ एक पेन्शन स्कीम नाही, तर आयुष्यभरासाठी एक खात्रीशीर आधार देणारी योजना ठरू शकते.
ही स्कीम केंद्र सरकारने 1 एप्रिल 2025 पासून लागू केली असून, त्याआधी 24 ऑगस्ट 2023 रोजी तिची घोषणा करण्यात आली होती. या योजनेंतर्गत, कर्मचारी निवृत्त झाल्यावर त्यांना निवृत्तीपूर्वीच्या 12 महिन्यांच्या सरासरी मूळ वेतनाच्या 50% इतकी निश्चित पेन्शन मिळेल. म्हणजेच, ज्यांचं संपूर्ण आयुष्य सेवेत गेलं, त्यांना सेवानिवृत्तीनंतरही महिन्याला एक स्थिर उत्पन्न मिळणार आहे.
योजनेसाठीचे नियम
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही नियम आहेत. जर एखादा कर्मचारी 1 एप्रिल 2025 नंतर नोकरीला लागला असेल, तर त्याला UPS निवडण्यासाठी 30 दिवसांचा कालावधी असेल. अन्यथा, समजून घेतलं जाईल की त्या कर्मचाऱ्याने NPS (नॅशनल पेन्शन सिस्टम) स्वीकारले आहे. विशेष बाब म्हणजे, सध्या NPS मध्ये असलेले आणि 31 मार्च 2025 पूर्वी निवृत्त झालेले कर्मचारीसुद्धा, जर त्यांनी किमान 10 वर्षे सेवा दिली असेल, तर UPS मध्ये बदल करू शकतात.
UPS आणि NPS मधील फरक
UPS आणि NPS यामध्ये मुख्य फरक म्हणजे खात्रीशीर पेन्शन. UPS मध्ये, कर्मचारी आणि त्यांच्या कुटुंबियांना निश्चित रक्कम मिळते. उदाहरणार्थ, सेवानिवृत्त कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास, त्याच्या पत्नीला त्या पेन्शनच्या 60% रक्कम कुटुंब पेन्शन म्हणून मिळेल. तसेच, या योजनेत DA (महागाई भत्ता) देखील लागू होईल.
UPS मध्ये सरकारचे योगदानही अधिक आहे. जिथे NPS मध्ये कर्मचाऱ्याचे 10% आणि सरकारचे 14% योगदान असते, तिथे UPS मध्ये सरकार कर्मचाऱ्याच्या मूळ पगाराच्या 18.5% योगदान देईल. त्यामुळे सरकारकडून होणारा खर्चही वाढेल, पण त्याचा थेट फायदा कर्मचाऱ्याला आणि त्यांच्या कुटुंबाला होईल.
या योजनेत मासिक टॉप अपचा पर्यायही आहे. म्हणजे, निवृत्तीनंतर तुम्ही एकरकमी रक्कम घेण्याऐवजी दर महिन्याला ठराविक रक्कम पेन्शन म्हणून घेऊ शकता. याशिवाय, थकबाकी रकमेवर PPFप्रमाणेच व्याज देखील देण्यात येईल, जो सध्या 7.10% आहे.
महत्त्वाचं म्हणजे, एकदा UPS निवडल्यावर योजना बदलण्याची परवानगी नाही. त्यामुळे निर्णय घेताना काळजीपूर्वक विचार करणं आवश्यक आहे.
अर्ज करण्याची प्रक्रिया
अर्ज करण्याची प्रक्रिया ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही मार्गांनी शक्य आहे. ऑनलाइन अर्जासाठी, तुम्हाला enps.nsdl.com या संकेतस्थळावर जाऊन संबंधित टॅबवर क्लिक करून तुमची माहिती भरावी लागेल. तर ऑफलाइन अर्जासाठी, संबंधित फॉर्म भरून ते DDO किंवा नोडल ऑफिसमध्ये सादर करावे लागतील.
सरकारने UPS योजनेच्या अंतिम मुदतीत वाढ केली असल्यामुळे अनेक कर्मचाऱ्यांना आता वेळेत निर्णय घेण्याची संधी मिळणार आहे. निवृत्तीनंतरच्या जीवनात सुरक्षितता आणि स्थैर्य हवं असेल, तर UPS हा एक मजबूत आणि विश्वासार्ह पर्याय ठरू शकतो.
