Powala Snake:- भारतामध्ये आणि संपूर्ण जगाचा दृष्टिकोनातून पाहिले तर सापांच्या विविध प्रकारच्या जाती आहेत. आपल्याला माहित आहे की,या संपूर्ण जातींमध्ये काही जाती विषारी प्रवर्गातील तर काही बिनविषारी प्रवर्गातील आहेत. भारताच्या दृष्टिकोनातून बघितले तर भारतामध्ये प्रामुख्याने अस्तित्वात असलेल्या सापांच्या प्रजातीमध्ये विषारी आणि बिनविषारी अशा सापांच्या प्रजाती प्रामुख्याने आढळून येतात
व विषारी प्रजातींमध्ये प्रामुख्याने नाग, फुरसे,घोणस आणि मन्यार या चार जाती प्रामुख्याने विषारी समजले जातात. परंतु या व्यतिरिक्त भारतीय उपखंडातील सर्वात अतिशय विषारी व दुर्मिळ असा म्हणून ओळखला जाणारा पोवळा साप देखील एक सापांची दुर्मिळ जात आहे.
इंग्रजीमध्ये याला सेलेंडर कोरल स्नेक असे शास्त्रीय नाव आहे. विशेष म्हणजे हा साप माण तालुक्यातील गोंदवले बुद्रुक या ठिकाणी आढळून आलेला आहे. याच सापा विषयी काही माहिती आपण या लेखात घेऊ.
पोवळा सापाची वैशिष्ट्ये
हा साप प्रामुख्याने विषारी प्रजातींमध्ये मोडला जातो व सहसा दृष्टीस पडत नाही. जर आपण याची जाडी पाहिली तर तो आपल्या हाताच्या करंगळी एवढा जाड असतो. एखाद्या गोष्टीमुळे हा साप घाबरला तर तो त्याची शेपटी गोल करतो व जमिनीवर आपटून आपल्या जवळ येऊ नका असा इशारा समोरच्या व्यक्तीला देत असतो. हा साप प्रामुख्याने वाळ्यासारखा दिसणारा व वाळ्यापेक्षा काहीसा मोठा असतो.
हा साप चावला तर काय होऊ शकते?
या सापाने जर चावा घेतला तर या सापाचे विष शरीराच्या मज्जासंस्थेवर परिणाम करते व त्यामुळे सुज येणे तसेच बेशुद्ध पडणे व चक्कर येण्यासारखी लक्षणे दिसायला लागतात. ज्या ठिकाणी चावा घेतलेला असतो त्या ठिकाणी खूप मोठ्या प्रमाणावर वेदना होतात. या सापाने चावा घेतल्यानंतर साधारणपणे 20 ते 30 मिनिटांनी श्वसनक्रियेत अडथळा येण्याची शक्यता वाढते.
हा साप सर्वात छोटा विषारी साप म्हणून ओळखला जातो. या सापाचे शरीर खूपच सडपातळ व गुळगुळीत खवले, काळे डोके व कधीकधी डागाळलेले असते. तपकिरी शरीर तसेच शेपटीच्या जवळ काळा रंगाच्या कडा, चमकदार काळ्या रंगाची शेपटी आणि खालचा भाग हा निळसर असतो.
या जातीचा साप मध्य आणि उत्तर पश्चिम भारत सोडला तर संपूर्ण भारतामध्ये आढळून येतो. हा प्रामुख्याने जंगल अधिवासात राहतो आणि डोंगराळ भागातील वनांमध्ये जास्त करून आढळून येतो.या सापाचे एक सगळ्यात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे हा स्वतःच्या रक्षणाकरिता वेटोळे घालतो आणि त्याची चमकदार अशी शेपटी हलवत राहतो.
त्यामुळे त्याच्या शत्रूचे लक्ष त्याच्या डोक्यापासून दूर जाते. या सापाबद्दल अधिकची माहिती देताना कुकडवाडचे निसर्ग मित्र अजित काटकर यांनी सांगितले की, हा साप प्रामुख्याने जमिनीखाली तसेच दगडाखाली किंवा पाचोळ्याच्या खाली दिसून येतो.
याची लांबी जास्तीत जास्त एक फूट दोन इंच इतकी असते व हा साप विषारी जरी असला तरी त्याचा छोटा आकार आणि छोट्या आणि किंचित आत वळलेल्या दातांमुळे तो माणसाला चावू शकत नाही. विशेष म्हणजे या सापामुळे माणूस किंवा इतर जनावरे दगावले अशा प्रकारची आतापर्यंत नोंद नाही.
