श्रीरामपूर: डिजिटल भारताच्या स्वप्नाला साकार करण्यासाठी सरकारने सरकारी कार्यालयांमध्ये बायोमेट्रिक अटेंडन्स सिस्टम (बीएएस) लागू केली आहे. ही यंत्रणा कर्मचाऱ्यांच्या उपस्थितीवर करडी नजर ठेवते आणि कार्यालयीन शिस्तीला नवे आयाम देते. श्रीरामपूर शहरातील नगरपालिका, तहसील, तालुका कृषी विभाग यांसारख्या कार्यालयांमध्ये ही अत्याधुनिक यंत्रणा कार्यरत आहे. बोटांचे ठसे किंवा डोळ्यांच्या बुबुळाद्वारे हजेरी नोंदवली जाते, ज्यामुळे उशीर येणाऱ्या किंवा सुट्टी मारणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना आता उडवाउडवीची उत्तरे देता येत नाहीत.
बायोमेट्रिक यंत्रणा
बायोमेट्रिक अटेंडन्स सिस्टम ही डिजिटल भारत उपक्रमाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. या यंत्रणेद्वारे कर्मचारी आपले बोटांचे ठसे (फिंगरप्रिंट) किंवा डोळ्यांचे बुबुळ (आयरिस) स्कॅन करून हजेरी नोंदवतात. ही यंत्रणा कर्मचाऱ्याच्या बायोमेट्रिक डेटाला डेटाबेसमधील माहितीशी तपासते आणि उपस्थितीची नोंद करते. यामुळे कर्मचाऱ्यांची उपस्थिती पारदर्शकपणे नोंदली जाते आणि वरिष्ठांना कोणत्याही अनियमिततेवर कारवाई करणे सोपे जाते.ही यंत्रणा कर्मचाऱ्यांना शिस्त लावण्यात प्रभावी ठरली आहे. उशीर येणे, अनधिकृत सुट्ट्या घेणे किंवा माहिती लपवणे आता जवळपास अशक्य झाले आहे. परिणामी, सरकारी कार्यालयांमध्ये कार्यक्षमता आणि जबाबदारी वाढली आहे.
बायोमेट्रिकचा प्रभाव
श्रीरामपूर शहरातील अनेक सरकारी कार्यालयांनी बायोमेट्रिक यंत्रणा यशस्वीपणे अंमलात आणली आहे.नगरपालिका- मुख्याधिकाऱ्यांच्या दालनाबाहेर बायोमेट्रिक यंत्र बसवण्यात आले आहे. येथे कर्मचारी रोज सकाळी आणि संध्याकाळी आपली हजेरी नोंदवतात. यामुळे कर्मचाऱ्यांच्या उपस्थितीवर मुख्याधिकाऱ्यांचा थेट अंकुश आहे.तालुका कृषी विभाग- या कार्यालयातही बायोमेट्रिक यंत्रणा कार्यरत आहे. तालुका कृषी अधिकारी यावर नियमित लक्ष ठेवतात आणि कर्मचाऱ्यांची शिस्त राखली जाते.तहसील आणि पंचायत समिती- या दोन्ही कार्यालयांमध्ये बायोमेट्रिक यंत्रणा पूर्णपणे कार्यान्वित आहे, ज्यामुळे प्रशासकीय कामकाजात पारदर्शकता आली आहे.मात्र, उपप्रादेशिक परिवहन अधिकारी (आरटीओ) कार्यालयातील बायोमेट्रिक यंत्रणा सध्या तांत्रिक कारणांमुळे बंद आहे. तरीही, लवकरच ती पुन्हा सुरू होईल, अशी माहिती अधिकाऱ्यांनी दिली आहे.
बायोमेट्रिकचे फायदे
बायोमेट्रिक यंत्रणेमुळे सरकारी कार्यालयांमध्ये अनेक सकारात्मक बदल दिसून येत आहेत. उशीर येणाऱ्या कर्मचाऱ्यांवर कारवाई करणे सोपे झाले आहे. यंत्रणेमुळे कर्मचारी अनधिकृतपणे सुट्टी घेऊ शकत नाहीत. हजेरीची नोंद डिजिटल पद्धतीने होत असल्याने वरिष्ठांना कर्मचाऱ्यांच्या उपस्थितीची अचूक माहिती मिळते. कर्मचाऱ्यांची शिस्त सुधारल्याने कार्यालयीन कामकाजात गती आली आहे.
यंत्रणेची अंमलबजावणी
बायोमेट्रिक यंत्रणा अत्यंत प्रभावी असली, तरी काही आव्हानेही समोर येत आहेत. उदाहरणार्थ, काही कार्यालयांमध्ये यंत्रणा तांत्रिक कारणांमुळे बंद पडते, ज्यामुळे कर्मचाऱ्यांच्या हजेरी नोंदणीवर परिणाम होतो. याशिवाय, ग्रामीण भागातील कार्यालयांमध्ये यंत्रणेची देखभाल आणि कर्मचाऱ्यांना प्रशिक्षण देण्याची गरज आहे.
श्रीरामपूरचा आदर्श
श्रीरामपूरातील बायोमेट्रिक यंत्रणेची यशस्वी अंमलबजावणी ही इतर तालुक्यांसाठी प्रेरणादायी आहे. नगरपालिका, तहसील आणि कृषी विभागाने दाखवलेली शिस्त आणि पारदर्शकता ही डिजिटल भारताच्या स्वप्नाला साकार करण्याच्या दिशेने एक मोठे पाऊल आहे.
