Farming Business Idea : भारतात अलीकडे औषधी पिकांची (Medicinal Crop) मागणी झपाट्याने वाढत आहे. त्यामुळे संपूर्ण भारतवर्षात शेतकरी बांधव (Farmer) औषधी पिकांची मोठ्या प्रमाणात शेती (Medicinal Plant Farming) करत असल्याचे चित्र आहे.

या औषधी वनस्पतीच्या लागवडीचे प्रमाण आपल्या महाराष्ट्रात देखील मोठ्या प्रमाणात वाढत आहे. विशेष म्हणजे जाणकार लोक देखील औषधी पिकांच्या शेतीसाठी (Farming) शेतकरी बांधवांना प्रोत्साहित करीत आहेत.

औषधी पिकाच्या शेतीतून शेतकरी बांधवांना कमी श्रमात आणि कमी खर्चात चांगला नफा (Farmer Income) मिळतं आहे. कृषी क्षेत्रातील जाणकार लोकांच्या तसेच तज्ज्ञांच्या मते शेतकऱ्यांनी आधुनिक तंत्राने पेरणी व पीक व्यवस्थापनाची कामे केली तर पारंपरिक पिकांच्या तुलनेत औषधी पिकांच्या लागवडीतून अधिक उत्पन्न मिळू शकते.

मित्रांनो कलोंजी (Kalonji Farming) हे देखील असेच एक औषधी पीक आहे. याला जाणकार लोक कमी खर्चात दुप्पट नफा देणारे औषधी पीक म्हणून संबोधत असतात. आम्‍ही तुम्‍हाला सांगू इच्छितो की, कलोंजी बियांचा वापर औषधाशिवाय मसाला म्हणून केला जातो.

नान, ब्रेड, केक आणि लोणच्यामध्ये आंबटपणाची चव वाढवण्यासाठी ते अनेकदा वापरले जाते. अशा परिस्थितीत कलोंजीला बाजारात मोठी मागणी आहे. यामुळे या पिकाची शेती शेतकरी बांधवांसाठी फायद्याचा सौदा सिद्ध होणार आहे. यामुळे आज आपण कलोंजी या पिकाच्या (Kalonji Crop) शेती विषयी जाणून घेणार आहोत.

पहिलं माती परीक्षण करून घ्यावं लागणार (Farming Business Idea)

कलोंजी हे एक नगदी पीक आहे, त्याच्या लागवडीबाबत योग्य माहिती नसल्याने शेतकऱ्यांना नुकसानीला सामोरे जावे लागू शकते, हे उघड आहे, त्यामुळे तज्ज्ञांनी कलोंजी पेरण्यापूर्वी माती परीक्षण करून घेण्याची शिफारस केली आहे, जेणेकरून जमिनीतील सेंद्रिय पदार्थांचे कमी असलेले प्रमाण भरून काढता येईल.

यासोबतच जमिनीची सुपीकता वाढवण्यासाठी सेंद्रिय खत व खतांचा योग्य प्रमाणात वापर करावा. कलोंजीच्या लागवडीतून चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी, रोग प्रतिरोधक बियाण्याच्या प्रगत जातींची निवड करणे देखील अत्यंत आवश्यक आहे, जेणेकरून त्यांना लागवडीदरम्यान जास्त धोका पत्करावा लागणार नाही.

कलोंजी पिकासाठी माती आणि हवामान कसं लागत 

कलोंजी हे रब्बी हंगामातील प्रमुख नगदी पीक आहे. जरी कलोंजीची रोपे उष्ण आणि थंड दोन्ही हवामानात वाढतात, परंतु हिवाळा हंगाम त्याच्या चांगल्या वाढीसाठी सर्वात योग्य असतो. या पिकाची वालुकामय चिकणमाती असलेल्या आणि पाण्याचा उत्तम निचरा होणाऱ्या जमिनीत लागवड करावी. या पिकातून चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी शेतीची मशागत काळजीपूर्वक करून शेत तयार करावे. कलोंजी पेरणीसाठी सप्टेंबर ते ऑक्टोबर दरम्यानचे तापमान चांगले असते.

कलोंजी पीक लागवडी साठी शेतीची तयारी

कलोंजी पिकापासून दोषमुक्त आणि अधिक उत्पादनासाठी शेत सेंद्रिय पद्धतीने तयार करण्याचा सल्ला दिला जातो, जेणेकरून कलोंजी बियाण्याचे दर्जेदार उत्पादन घेता येईल. पेरणीपूर्वी शेतात खोल नांगरणी करून मोकळे सोडले जाते, जेणेकरून जमिनीला चांगला सूर्यप्रकाश मिळेल.

शेताची शेवटची नांगरणी करण्यापूर्वी, 10 ते 15 क्विंटल कुजलेले शेणखत किंवा सेंद्रिय पदार्थांनी समृद्ध असलेले कंपोस्ट 10 ते 15 क्विंटल प्रति हेक्टर या दराने मिसळले जाते.

यानंतर, जमिनीवर थाप देऊन बेड तयार केले जातात, जेणेकरून बिया लावता येतील.

रोपे लावण्यापूर्वी बियाण्यांवरही प्रक्रिया केली जाते, जेणेकरून मातीच्या कमतरतेचा पिकावर वाईट परिणाम होणार नाही.

कलोंजीची पिकाची पेरणी आणि काळजी कशी घेणार बर 

कलोंजी पेरणीसाठी दोन पद्धतींचा अवलंब केला जातो, ज्यामध्ये एक तर टोकन पद्धत आणि दुसरी म्हणजे फोकून पेरणी केली जाते. तज्ज्ञांच्या मते, कलोंजीची बियाणे ओळीत पेरल्याने शेतीची कामे सुलभ होतात. अशा प्रकारे शेतीवरील तणनियंत्रण व तणनियंत्रणाचे कामही सोपे होते. मित्रांनो कलोंजीच्या झाडांना जास्त सिंचनाची गरज नसते.

कलोंजी रोपांच्या चांगल्या वाढीसाठी पेरणीनंतर 20 ते 25 दिवसांनी खुरपणी करावी.

त्याच्या पिकामध्ये एकूण दोन ते तीनदा खुरपणी करावी लागते, ज्यामुळे अनावश्यक तण उपटून काढता येतात.

कलोंजीची काढणी कधी केली जाते बर 

कलोंजी हे मध्यम कालावधीचे नगदी पीक आहे, जे लावणीनंतर 130 किंवा 140 दिवसांत परिपक्व होते. हिवाळ्यात पेरणी केल्यानंतर उन्हाळ्यापर्यंत तयार होणाऱ्या कलोंजीच्या पिकातून झाडे मुळासकट उपटून टाकली जातात.

यानंतर, कलोंजीची रोपे उन्हात वाळवली जातात, जेणेकरून त्याच्या बिया वाळवून काढता येतील.

मित्रांनो बिया किंवा धान्य बाहेर काढण्यासाठी झाडे लाकडावर मारली जातात.

कलोंजीचे उत्पादन किती मिळणार 

एका अंदाजानुसार, सुधारित जातींद्वारे प्रति हेक्टर कलोंजीची लागवड केल्यास 50 क्विंटलपर्यंत उत्पादन घेता येते. याच्या काही जाती लवकर परिपक्व होतात, ज्यामुळे 10 ते 20 क्विंटलपर्यंत उत्पादन मिळते. बाजारात कलोजीची किंमत 500 ते 600 रुपये प्रति किलो आहे. मोठ्या कृषी बाजारपेठेत कलोंजी 20000 ते 25000 प्रति क्विंटल दराने विकले जाते. अशा प्रकारे शेतकरी कलोंजी पिकाची प्रति हेक्टर शेतात लागवड करून लाखो रुपये सहज कमवू शकतात.

50 क्विंटल उत्पादन देणारी वाण पेरणी केल्यास मिळतील करोडो 

NS-4 ही जात जास्तीत जास्त बीजोत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे. या जातीद्वारे कलोंजी बियाण्याचे उत्पादन प्रति हेक्टर 50 क्विंटलपर्यंत घेता येते, जरी ही वाण उर्वरित वाणांच्या तुलनेत 20 दिवस उशिरा तयार होते. जेथे उर्वरित वाण पिकण्यासाठी 130 ते 140 दिवस घेतात, तेथे कलोंजीचा सुधारित वाण NS-4 150 ते 160 दिवसांत उत्पादन देते. कलोंजी या विशेष जातीची उत्पादन क्षमता अप्रतिम आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना अल्पावधीत करोडोंचा नफाही मिळू शकतो.