आयुष्यात काही मोठं मिळवायचं असेल तर तुम्हाला कोणाचे काम करण्याची गरज नाही. त्यापेक्षा तुम्ही स्वतःचा व्यवसाय करून अशा लोकांना मदत करू शकता, ज्यांना पात्रता असूनही नोकरी मिळत नाही. या सर्व गोष्टी प्रत्यक्षात आणण्यासाठी जर कशाची गरज असेल, तर तो फक्त आत्मविश्वास आणि धैर्य आहे जो तुम्हाला तुमच्या कम्फर्ट झोनमधून बाहेर पडून स्वतःसाठी नवीन संधी शोधून काढता येईल.
आपल्या आजूबाजूला असे अनेक व्यवसाय आहेत जे सुरू करून तुम्ही लाखो रुपये कमवू शकता आणि इतरांनाही नोकरी देऊ शकता. अशा परिस्थितीत आ`ज आम्ही तुम्हाला साबण बनवण्याच्या व्यवसायाबद्दल (soap making business) सांगणार आहोत. ज्याची सुरुवात तुम्ही छोट्या स्तरावरही करू शकता.
चला तर मग या लेखात जाणून घेऊया, साबण बनवण्याचा व्यवसाय कसा सुरू करायचा?
एकविसाव्या शतकात तरूणाई ‘व्यवसाय आणि नोकरी’ याबाबत खूप संभ्रमात आहे. आपल्याकडे भरपूर पैसा असेल तेव्हाच आपण व्यवसाय करू शकतो, असे लोकांना वाटते. पण असे काही नाही की तुम्हाला व्यवसाय करण्यासाठी खूप मोठ्या रकमेची गरज आहे.
साबण (soap) ही एक अशी वस्तू आहे, जी सर्व शहरांमध्ये आणि खेड्यांमध्ये दैनंदिन जीवनात वापरली जाते. 21 व्या शतकाच्या या नव्या युगात, जवळपास सर्व वयोगटातील लोकांसाठी विविध प्रकारचे साबण बाजारात उपलब्ध आहेत. नवजात बाळ असो, बालपण असो, तारुण्य असो वा म्हातारपण, प्रत्येकासाठी कुठला ना कुठला साबण बाजारात उपलब्ध असतो, जर आपण साबणाच्या प्रकारांबद्दल बोललो, प्रत्येक प्रकारच्या साबणाचा स्वतःचा वेगळा उपयोग आहे. जसे-
- – भांडी धुण्याचा साबण
- – कपडे धुण्याचा साबण
- – आंघोळीचा साबण
- – चेहरा धुण्यासाठी वापरला जाणारा साबण
- – इतर सौंदर्यप्रसाधनांमध्ये वापरलेले साबण
या वेगवेगळ्या वयोगटातील सर्व साबण आणि वेगवेगळ्या कारणांसाठी वापरल्या जाणार्‍या विविध प्रकारच्या साबणांच्या किंमतीही भिन्न आहेत. या विविध प्रकारच्या साबणांना बाजारपेठेत प्रचंड मागणी आहे आणि मोठी मागणी असतानाच बाजारात साबणाचा व्यवसाय किती मोठा आहे हे स्पष्ट होते.
सर्व मोठ्या कंपन्या या सर्व साबणांच्या TV वर जाहिराती (Advertise) देखील देतात. त्यामुळे लोक प्रभावित होऊन त्यांची खरेदी करतात. पण जर तुम्हाला साबण निर्मितीचा व्यवसाय करायचा असेल तर काही सोप्या आणि कमी खर्चाच्या पद्धती आहेत, या पद्धतींचा वापर करून तुम्ही कमी खर्चात चांगला व्यवसाय सहज सुरू करू शकता.
साबण कारखाना उभारण्यासाठी जागेची आवश्यकता –
छोट्या प्रमाणावर व्यवसाय उभारण्यासाठी ७५० चौरस फूट जमीन आवश्यक आहे. त्यासाठी गावातील जमिनीचा शोध घेता येईल. गावात स्वस्तात घरे आणि मजूरही मिळतील.
साबण व्यवसायात खर्च (Costs in the soap business) –
यंत्रसामग्रीची किंमत एक लाखाच्या आत येते. फक्त 4 ते 5 लाखात तुम्ही साबण कारखाना सुरू करू शकता. यासोबतच सरकारच्या मुद्रा योजनेअंतर्गत तुम्हाला 80 टक्के कर्जही मिळू शकते.
सरकारच्या मुद्रा योजनेच्या प्रकल्प प्रोफाइल अहवालानुसार, एक विशिष्ट व्यक्ती एका वर्षात सुमारे 4 लाख किलो उत्पादन करण्यास सक्षम आहे. ज्याचे एकूण मूल्य आणि दायित्वे यानंतर, त्या व्यक्तीला वार्षिक सहा लाखांचा नफा होईल.
व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी केवळ कल्पना असणे आवश्यक नाही, तर त्या कल्पना कशा अंमलात आणाव्यात हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. जरी तुमच्याकडे अनेक कल्पना असतील, परंतु योग्य दिशा न मिळाल्यामुळे तुम्हाला तुमच्या व्यवसायात मोठ्या प्रमाणात नुकसान होऊ शकते.
उद्योजकीय क्षेत्रात पाऊल टाकण्यापूर्वी, तुमच्या व्यवसायाची कल्पना स्पष्ट असणे तुमच्यासाठी खूप महत्वाचे आहे जेणेकरून कोणत्याही समस्या टाळता येतील. साबण हा एक व्यवसाय आहे ज्याला नेहमीच मागणी असते, त्यामुळे व्यवसायाच्या क्षेत्रात हा एक चांगला पर्याय आहे.
बाजारात साबणाची मागणी खूप जास्त आहे. आजकाल लोक नैसर्गिक उत्पादने वापरण्याबाबत अधिक जागरूक आहेत. जेव्हा साबणाचा विचार केला जातो तेव्हा लोक खूप त्वचेबद्दल जागरूक असतात आणि ते महाग असले तरीही निरोगी त्वचा आणि सौंदर्यासाठी चांगल्या दर्जाचा साबण वापरण्यास प्राधान्य देतात.
कडुनिंब, तुळशी, पुदिना, नारळ, गुलाब ही अशी काही उदाहरणे आहेत ज्यांच्याकडे लोकांचा कल जास्त असतो आणि त्यांच्यापासून बनवलेल्या साबणांच्या दर्जावर विश्वास ठेवतात.
कोरोना महामारीमुळे जागतिक बाजारपेठ संकटात आली असली तरी, साबणाच्या व्यवसायावर बाजारपेठेत कोणताही फरक पडलेला नाही, परंतु महामारीच्या काळात त्याची विक्री प्रचंड वाढली आहे. आजकाल बाजारात अँटिबायोटिक साबणाची(Antibiotic soap) खरेदी प्रचंड वाढली आहे. ज्याचा वापर लोक कोविड-19 (Covid-19) आजारापासून बचाव करण्यासाठी वेळोवेळी करत आहेत.
बाजारात एकापेक्षा एक चांगले साबण उपलब्ध आहेत, पण असे काही साबण आहेत ज्यांची विक्री जास्त आहे. याचे एकमेव कारण म्हणजे बाजारात चांगल्या दर्जाचा साबण (Good quality soap) स्वस्त दरात उपलब्ध करून देणे जेणेकरून खरेदी करताना साबण आपल्या बजेटच्या बाहेर आहे असे वाटू नये.
साबण बनवण्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे ते मशीन जे सुमारे 70 हजारांपासून सुरू होते आणि एक लाख रुपयांपर्यंत मिळते. या यंत्रांसाठी मोटार आवश्यक असून त्यासाठी व्यावसायिक वीज जोडणी स्वतंत्रपणे घ्यावी लागते. साबण बनवण्याचे बाकीचे साहित्य तुमच्या बजेटवर अवलंबून असते, तुम्हाला कोणत्या दर्जाचा घ्यायचा आहे.
कोणताही व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी जागा निवडणे खूप महत्त्वाचे असते. साबण बनवण्याचा व्यवसाय हा असा व्यवसाय आहे जो खेड्यांमध्ये वापरला जातो परंतु तो खेड्यांपेक्षा शहरांमध्ये जास्त आहे. सुरुवातीला तुम्ही तुमचे काम छोट्या ठिकाणाहून सुरू करू शकता. मग जसजसे तुमचे काम वाढू लागते तसतसे कामानुसार तुम्ही तुमची जागा वाढवू शकता.
हा व्यवसाय उत्पादन क्षेत्रांतर्गत (Manufacturing sector) येत असल्याने, प्रथम तुम्हाला जमीन वापर आणि महामंडळाचा परवाना मिळणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. वैद्यकीय आधारित(Medically based) असल्याने, तुम्हाला पर्यावरण संमती परवाना(Environmental Consent License) देखील आवश्यक आहे.
तसेच, व्यवसायाचा संपूर्ण परवाना आणि नोंदणी(License and registration) असणे आवश्यक आहे. भारतात लघुउद्योगांसाठी स्वतंत्र नियम आणि कायदे करण्यात आले आहेत, त्यामुळे परवाना आणि नोंदणीसह व्यवसाय सुरू करता येतो.
या सर्व गोष्टींनंतर, एक महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे आपण तयार माल कोणत्या बाजारात ठेवू शकता. बाजारात तुमचा माल ओळखणे खूप गरजेचे आहे. जेणेकरून लोक तुमच्या उत्पादनावर विश्वास ठेवतील आणि ते उच्च दरात विकतील. कोणत्याही उत्पादन व्यवसायात(Manufacturing business) मार्केटिंग खूप महत्त्वाची भूमिका बजावते. जे तुमच्यासाठी धारण करणे खूप महत्वाचे आहे.
साबण व्यवसायासाठी परवाना (License) –
हा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी एमएसएमईच्या (MSME) वेबसाइटवरही नोंदणी करावी लागेल. तुम्हाला तुमच्या स्वतःच्या ब्रँड नावाने साबण विकायचा असेल तर ट्रेडमार्कसाठी नोंदणी करायला विसरू नका. असे करणे तुमच्या व्यवसायासाठी फायदेशीर ठरेल. साबणाचे नावच तुमची ओळख बनेल.
साबण व्यवसायात नफा –
या व्यवसायात 30 ते 35 टक्के नफा सहज कमावता येतो. लोकांना तुमच्या साबणाची गुणवत्ता आवडत असल्यास. तुमचा व्यवसायही उच्च स्तरावर पोहोचू शकतो.
