Breast cancer: त्वचेच्या कर्करोगानंतर स्त्रियांमध्ये स्तनाचा कर्करोग (breast cancer) हा सर्वात सामान्य कर्करोग आहे. इंटरनॅशनल एजन्सी फॉर रिसर्च ऑन कॅन्सर (International Agency for Research on Cancer) ने प्रसिद्ध केलेल्या आकडेवारीनुसार, फेब्रुवारी 2021 मध्ये जागतिक आरोग्य संघटनेने (WHO) अहवाल दिला आहे की, स्तनाच्या कर्करोगाने फुफ्फुसाच्या कर्करोगाला (lung cancer) मागे टाकले आहे आणि आता महिलांमध्ये हा सर्वात सामान्य कर्करोग बनला आहे.
ब्रेस्ट कॅन्सर इंडियाच्या (Breast Cancer India) मते, दर 4 मिनिटांनी एका भारतीय महिलेला स्तनाच्या कर्करोगाचे निदान होते, तर दर 8 मिनिटांनी एका महिलेचा स्तनाच्या कर्करोगाने मृत्यू होतो. स्तनाच्या कर्करोगाच्या अनुवांशिक आणि कौटुंबिक इतिहासाव्यतिरिक्त, वय आणि लठ्ठपणा, इतर अनेक घटक आहेत जे स्तन कर्करोगाचा धोका वाढवू शकतात.
तुमची जीवनशैली स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका वाढवण्यासाठी आणि रोखण्यासाठी कार्य करू शकते. अलीकडील संशोधनात असेही समोर आले आहे की काही गोष्टींचे सेवन केल्याने स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका सुमारे 20 टक्क्यांनी वाढतो. फ्रेंच वैद्यकशास्त्रानुसार, ज्या महिला वनस्पती-आधारित ‘अस्वस्थ’ आहार घेतात त्यांना स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका जास्त असतो.
पोषण 2022 लाइव्ह ऑनलाइन मध्ये सादर केलेल्या अभ्यासामध्ये निरोगी वनस्पती-आधारित खाद्यपदार्थांमध्ये धान्य, फळे, भाज्या, शेंगदाणे आणि शेंगा यासारख्या पदार्थांचा समावेश आहे. त्याच वेळी अस्वास्थ्यकर वनस्पती-आधारित पदार्थांमध्ये पांढरे तांदूळ, मैदा आणि ब्रेड यांसारख्या शुद्ध धान्यांचा समावेश होतो.
अभ्यास काय सांगतो –
या अभ्यासात अशा 65 हजार महिलांचा समावेश करण्यात आला होता, ज्यांचे रजोनिवृत्ती सुरू झाली होती. अभ्यासादरम्यान या महिलांचा जवळपास 20 वर्षे शोध घेण्यात आला. डॉक्टरांना असे आढळून आले की, ज्या महिलांनी त्यांच्या आहारात आरोग्यदायी पर्यायांचा समावेश केला आहे त्यांना स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका 14 टक्के कमी आहे.
त्याच वेळी, या काळात अस्वास्थ्यकर वनस्पती सर्वोत्तम गोष्टी निवडणाऱ्या महिलांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका 20 टक्के जास्त असल्याचे आढळून आले. पॅरिस सकले विद्यापीठातील एका संशोधकाने सांगितले की, “या संशोधनातून असे दिसून आले आहे की, अस्वास्थ्यकर वनस्पती-आधारित आहार आणि मांसाऐवजी, आपण निरोगी वनस्पती-आधारित गोष्टींचे सेवन केल्यास, स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका कमी होऊ शकतो.”
कर्बोदके शरीरात काय करतात? –
या अभ्यासाने असेही सुचवले आहे की, जर तुम्ही तुमच्या आहारातून काही सामान्य कार्बोहायड्रेट्स वगळले तर त्यामुळे स्तनाच्या कर्करोगाचा धोकाही कमी होऊ शकतो. यामध्ये बटाटे आणि काही शर्करायुक्त पेये आणि फळांचे रस यांचा समावेश आहे.
परंतु जर आपण पोषणाबद्दल बोललो तर कार्बोहायड्रेट (carbohydrate) महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. काही लोकांचा असा विश्वास आहे की, थोड्या प्रमाणात कर्बोदकांचे सेवन करणे तुमच्या आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर ठरते. जे उच्च-कार्ब आहाराची निवड करतात त्यांचा असा विश्वास आहे.
त्यांचा असा विश्वास आहे की शरीरात कार्बोहायड्रेट खूप महत्वाची भूमिका बजावतात. कार्बोहायड्रेट हे उर्जेचे मुख्य स्त्रोत आहेत. हे तुमच्या स्नायूंसाठी, पाचक आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर असल्याचे सिद्ध होते. मग कार्बोहायड्रेट हे आरोग्यदायी का मानले जातात?
अस्वास्थ्यकर आणि निरोगी कार्ब्स म्हणजे काय? –
कार्बोहायड्रेट्सचे तीन प्रकार आहेत. साखर, स्टार्च आणि फायबर.
- साखरेला सामान्य कार्बोहायड्रेट म्हणतात जे अस्वास्थ्यकर पदार्थांमध्ये सहज आढळते. जसे कँडी, मिठाई, प्रक्रिया केलेले अन्न आणि नियमित सोडा.
- स्टार्च हे कॉम्प्लेक्स कार्बोहायड्रेट असतात, ज्यामध्ये अनेक सामान्य शर्करा असतात. साखर तोडून ऊर्जा निर्माण करण्यासाठी आपल्या शरीराला स्टार्चची गरज असते.
- फायबर हे एक जटिल कार्बोहायड्रेट देखील आहे जे पचण्यास फार कठीण आहे. यामुळेच तंतुमय पदार्थ खाल्ल्यानंतर तुमचे पोट जास्त काळ भरलेले राहते.
अशा परिस्थितीत, तुम्ही तुमच्या आहारात साधे कार्ब नसून कॉम्प्लेक्स कार्बोहायड्रेट्सचा समावेश करणे महत्त्वाचे आहे. सोडा, कँडी आणि डेझर्टमध्ये आढळणारे साधे कार्ब्स अनेक रोगांचा धोका वाढवतात.
स्तन कर्करोगाचा धोका घटक –
डब्ल्यूएचओच्या (WHO) मते, स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका वाढवणाऱ्या काही घटकांमध्ये वाढते वय, लठ्ठपणा, जास्त मद्यपान, स्तनाच्या कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास, रेडिएशन, रजोनिवृत्तीनंतरची शस्त्रक्रिया आणि तंबाखूचा वापर यांचा समावेश होतो.
स्तनाचा कर्करोग टाळण्यासाठी उपाय –
याशिवाय ग्लोबल हेल्थ एजन्सीनुसार, असे अनेक मार्ग आहेत ज्यांच्या मदतीने तुम्ही स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका कमी करू शकता. या त्या पद्धती आहेत- स्तनपान, नियमित शारीरिक हालचाल, वजन नियंत्रित करणे, दारूचे सेवन न करणे, तंबाखू न पिणे, हार्मोन्सचा दीर्घकाळ वापर टाळणे, अतिरेकी किरणोत्सर्ग टाळणे.
स्तनाच्या कर्करोगाची लक्षणे –
- स्तन दुखणे, स्तनाची त्वचा लाल होणे किंवा रंग बदलणे
- स्तनाभोवती सूज येणे
- स्तनाग्र स्त्राव
- स्तनाग्र रक्तस्त्राव
- स्तन किंवा स्तनाग्र त्वचा सोलणे
- स्तनाच्या आकारात अचानक बदल
- निप्पलच्या आकारात बदल, स्तनाग्र आतील बाजूस वळवा
- हाताखाली ढेकूळ किंवा सूज
