file photo
अहमदनगर Live24 टीम, 31 ऑक्टोबर 2021 :- World Ayurveda Day आजच्या काळात लोकांचे मानसिक दडपण खूप वाढले आहे. अशा तणावाच्या परिस्थितीतही आपली स्मरणशक्ती तीक्ष्ण ठेवणे आणि आनंदी राहणे हे आव्हान आहे.
पण या आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आपल्याला मदत करू शकतात. काम आणि वैयक्तिक जबाबदाऱ्या पूर्ण करण्याच्या आणि त्यांच्यात संतुलन आणण्याच्या नादात आपण अनेकदा मानसिक तणावाचे बळी ठऱतोत अशा स्थितीत राग, चिडचिड, झोपेची विस्कळीत पद्धत, नैराश्य,चिंता यासारख्या अनेक समस्यांचा धोकाही वाढतो.
पण काळजी करण्याचे कारण नाही, जागतिक आयुर्वेद दिनानिमित्त आपण 5 आयुर्वेदिक औषधी वनस्पतींबद्दल जाणून घेणार आहोत ज्या आपले मानसिक आरोग्य वाढवू शकतात.
आपण बदलत आहोत आणि आपली जीवनशैली देखील बदलत आहे. आता शारीरिक थकव्यापेक्षा मानसिक थकवा जास्त सहन करावा लागतो आहे. एकीकडे जिथे तोंडाने सगळं आठवावं लागतं.
त्याच वेळी, एवढ्या -गडबडीत आनंदी राहणे कठीण होत आहे. त्यामुळे चांगल्या स्मरणशक्तीसोबतच चांगला मूडही आवश्यक आहे. ही गरज पूर्ण करण्यासाठी आपण काही जादुई आयुर्वेदिक औषधी वनस्पतींबद्दल जाणून घेऊ.
अशाच 5 चमत्कारिक आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आहेत ज्या आपली स्मरणशक्ती वाढवून आनंदी राहण्यास आपल्याला मदत करू शकतात –
1 तुळस :- मानसिक आरोग्याचा विचार केला तर आयुर्वेदातील सर्वात विश्वासार्ह आणि प्रभावी औषधी वनस्पती म्हणजे तुळस. तुळशीचे रोप सर्व भारतीय घरांमध्ये लावले जाते.
धार्मिक दृष्टिकोनाच्या महत्त्वाबरोबरच आरोग्याच्या दृष्टिकोनातूनही ते महत्त्वाचे आहे. तुळशी ही अनेक आयुर्वेदिक अनुकूल आणि नूट्रोपिक औषधी वनस्पतींपैकी एक आहे.
यामध्ये असलेले अँटिऑक्सिडेंट कोर्टिसोल नावाच्या स्ट्रेस हार्मोनची पातळी कमी करते. अँटीडिप्रेसंट औषधांप्रमाणेच तुळस मेंदूच्या न्यूरोकेमिस्ट्रीवर परिणाम करते.
त्याचप्रमाणे याचे कोणतेही हानिकारक दुष्परिणाम होत नाहीत. तुळशीच्या नियमित वापरामुळे मज्जातंतू मजबूत होतात, मनाची स्पष्टता वाढते, स्मरणशक्ती वाढते आणि मानसिक ताण ही कमी होतो.
२ अश्वगंधा :- अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की ज्यांना स्मरणशक्तीच्या समस्या आहेत त्यांच्यासाठी अश्वगंधा फायदेशीर ठरू शकते.
ज्यांना त्यांचा मूड वाढवण्यासाठी इतर गोष्टींवर अवलंबून राहावे लागते त्यांच्यासाठी देखील हे फायदेशीर आहे. ही वनस्पती बीटा-एमायलोइड सारख्या विषारी रसायनांच्या निर्मितीस प्रतिबंध करते असे मानले जाते.
ही रसायने आपल्या मज्जासंस्थेवर नकारात्मक परिणाम करतात. अश्वगंधाचा वापर आयुर्वेदिक डॉक्टरांनी हजारो वर्षांपासून तणाव कमी करण्यासाठी, ऊर्जा पातळी वाढवण्यासाठी आणि एकाग्रता सुधारण्यासाठी केला आहे.
3 ब्राह्मी :- आपला मानसिक ताण कमी करण्यासाठी, त्याव्ह्बरोबर आपली स्मरणशक्ती वाढवण्यासाठी आणि मूड सुधारण्यासाठी ब्राह्मी एक प्रभावी आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आहे.
पारंपारिकपणे ते स्मृती, मूड आणि लक्ष यासाठी फायदेशीर आहे. यासोबतच ब्राह्मी चिंता कमी करण्यासाठी आणि ऊर्जा वाढवण्यासाठीही प्रभावी आहे.
ही आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती सेरोटोनिनला प्रोत्साहन देते, ज्याला सामान्यतः मेंदूतील “आनंद संप्रेरक” म्हणून संबोधले जाते.
ब्राह्मी मुख्य न्यूरोट्रांसमीटरचे प्रभाव वाढवू शकते, जसे की सेरोटोनिन, नॉरड्रेनालाईन, डोपामाइन आणि एसिटाइलकोलीन. हे मेंदूला शांत करते आणि मूड संतुलनास समर्थन देते.
4 शंखपुष्पी :- स्मरणशक्ती वाढवणारी आणि मूड वाढवणारी आयुर्वेदिक औषधी वनस्पतीं म्हणजे शंखपुष्पी देखील आहे. हे शंख-आकाराचे फूल एक शक्तिशाली स्मृती बूस्टर आणि मेंदूचे टॉनिक आहे,
जे बुद्धिमत्ता सुधारण्यासाठी, मध्यवर्ती मज्जासंस्थेवर कार्य करण्यासाठी आणि मेंदूचे कार्य सुधारण्यासाठी कार्य करते.
आयुर्वेदिक परंपरेत शंखपुष्पीचा उपयोग बुद्धिमत्ता वाढवण्यासाठी केला जातो. भारतातील संशोधन पथकाने नोंदवले आहे की ही औषधी वनस्पती स्मरणशक्ती वाढवू शकते
आणि बालपणातील मानसिक विकासासाठी एक नैसर्गिक टॉनिक आहे. हे आपल्या शरीरातील स्ट्रेस हार्मोन्स, कोर्टिसोल आणि अॅड्रेनालाईनचे उत्पादन नियंत्रित करून मज्जातंतूंना शांत करते.
5 मुळेथी :- आपली स्मरणशक्ती वाढवण्यासाठी या औषधी वनस्पतीचा वापर केला जातो. मुळेथी आपल्या मध्यवर्ती मज्जासंस्थेला शांत करण्यास आणि आपला मूड सुधारण्यास मदत करते. हे शरीरातील तणाव संप्रेरकांची पातळी नियंत्रित करते, ज्यामुळे आपल्याला शांत वाटेल.
आयुर्वेदात शतकानुशतके मुळेथी हे औषध म्हणूनच वापरले जात आहे. म्हणूनच, जर आपल्याला आपली स्मरणशक्ती तीक्ष्ण करायची असेल, तर आपण नियमितपणे मुळेथीचे सेवन केले पाहिजे.
तर स्त्रियानी,त्यांच्या आयुष्यातून तणाव दूर करण्यासाठी आणि मूड आनंदी ठेवण्यासाठी या आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती नक्की वापरून पाहायला पाहिजे.