Brinjal Farming : वांगी हे भारतातील मुख्य भाजीपाला पीक आहे. खरं पाहता फक्त भारतातच नाही तर आशियाई देशांमध्ये वांग्याचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणात घेतले जाते. याशिवाय इटली, फ्रान्स, इजिप्त आणि अमेरिकेतील लोकप्रिय भाज्यांच्या श्रेणीत वांगीचा समावेश केला जातो.
खरं पाहिलं तर वांगी इतर भाजीपाला पिकांपेक्षा अधिक कठोर पीक आहे. यामुळेच कमी सिंचन असलेल्या कोरड्या भागातही वांग्याची लागवड यशस्वीपणे करता येते. वांगी हे जीवनसत्त्वे आणि खनिजांच्या प्रमुख स्त्रोतांपैकी एक आहे.
वांग्याचे रोप वर्षभर वाढते. चीननंतर भारत हा जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा वांग्याचे उत्पादन करणारा देश आहे. पश्चिम बंगाल, ओडिशा, कर्नाटक, बिहार, महाराष्ट्र, उत्तर प्रदेश आणि आंध्र प्रदेश ही भारतातील प्रमुख वांगी उत्पादक राज्ये आहेत. अशा परिस्थितीत आज आपण वांग्याच्या शेतीतील काही महत्त्वाच्या बाबी जाणून घेणार आहोत.
वांगी लागवडीसाठी उपयुक्त शेतजमीन
वांगी हे एक कठोर पीक आहे म्हणून ते वेगवेगळ्या प्रकारच्या जमिनीत घेतले जाऊ शकते. हे एक दीर्घ कालावधीचे पीक असल्याने, त्याला चांगल्या निचरा होणारी सुपीक वालुकामय चिकणमाती जमीन आवश्यक आहे जी त्याच्या लागवडीसाठी सर्वात योग्य आहे आणि अशा जमिनीत या पिकाची शेती केल्यास चांगले उत्पादन मिळते. हलकी माती लवकर येणाऱ्या वाणासाठी चांगली आणि गुळगुळीत चिकणमाती, गाळाची चिकणमाती जमीन जास्त उत्पादनासाठी योग्य आहे. या पिकाच्या चांगल्या वाढीसाठी मातीचा pH 5.5 ते 6.6 असावा.
वांग्याच्या सुधारित जाती नेमक्या कोणत्या बरं :-
जमुनी जीओआय (एस 16), पंजाब बरसाती, पंजाब सदाबहार, पंजाब नगीना, बीएच 2, पंजाब नीलम पुसा, पर्पल लाँग, पुसा पर्पल क्लस्टर, पुसा हायब्रिड 5, पुसा पर्पल राउंड, पंत ऋतुराज इ.
रोपवाटिका व्यवस्थापन आणि लागवड
इतर भाज्यांप्रमाणेच, वांग्याची रोपवाटिका 1 मीटर लांब, 15 सेमी उंच आणि 1 मीटर रुंद असलेल्या बेडमध्ये तयार केली जाते. यासाठी कुजलेले शेणखत जमिनीत चांगले मिसळले जाते. यानंतर वांग्याच्या बिया वाफ्यात 5 सेमी अंतरावर पेरल्या जातात आणि कोरड्या पानांनी आणि शेणाने झाकल्या जातात. नंतर बिया उगवेपर्यंत बेड भाताच्या पेंढ्याने झाकले जातात. जेव्हा वनस्पती मातीतून बाहेर पडते आणि 3-4 पाने बनते तेव्हा ते पुनर्लावणीयोग्य बनते. वांग्याची लागवड संध्याकाळीच करावी, त्यानंतर त्यावर हलके पाणी द्यावे.
वांग्यासाठी जमीन तयार करणे
लावणीपूर्वी शेताची चांगली नांगरणी करावी, जेणेकरून जमीन भुसभूशीत राहील, नांगरणी खोलवर करावी हे लक्षात ठेवावे. शेत तयार झाल्यानंतर योग्य आकारात बेड तयार करावेत.
वांगी लागवड करण्याची योग्य वेळ
वांग्याचे पीक वर्षातून 4 वेळा घेतले जाते. पहिल्या पिकासाठी ऑक्टोबरमध्ये रोपवाटिका तयार केली जाते आणि नोव्हेंबरमध्ये रोपे लावण्यासाठी तयार होतात. दुसरे पीक, नोव्हेंबरमध्ये रोपवाटिका तयार करणे आणि फेब्रुवारीच्या पहिल्या पंधरवड्यात लावणी. तिसरे पीक, रोपवाटिका फेब्रुवारी-मार्चमध्ये तयार केली जाते आणि एप्रिलच्या अखेरीस लावणी केली जाते. चौथे पीक जुलैमध्ये रोपवाटिकांमध्ये बियाणे पेरले जाते आणि ऑगस्टमध्ये रोपण केले जाते.