Successful Farmer: आकाश चौरसिया हे आज देशातील एक अतिशय लोकप्रिय नाव आहे किंवा तो मल्टीलेअर फार्मिंगचा (Multilayer Farming) ब्रँड बनला आहे.
त्यांनी सांगितलेल्या तंत्राचा अवलंब करून शेतकरी (Farmer) मर्यादित जमिनीतूनही वर्षाला चार ते पाच लाख रुपये सहज कमवू शकतात.
कोण आहे आकाश चौरसिया:- मध्य प्रदेशातील (Madhya Pradesh) बुंदेलखंडमधील सागर जिल्ह्यात राहणाऱ्या आकाशने केवळ मल्टीलेअर फार्मिंगचा (Farming) अवलंबचं केला असं नाही, तर तो शेतकरी बांधवांना योग्य प्रशिक्षणही देत आहे.
आकाशने आज सर्वाधिक लोकप्रिय सेंद्रिय शेतीचा अवलंब करत त्यात मल्टी लेअर फार्मिंगची पण भर घातली आहे. या तंत्राचा अवलंब करून त्यांनी शेतीला केवळ हानिकारक कीटकनाशकांपासून (Pesticides) मुक्त केले नाही तर तो एक फायदेशीर व्यवहारही केला आहे.
काय आहे मल्टी लेअर फार्मिंग:- शहरातील मर्यादित जमिनीवर बांधलेल्या बहुमजली घराप्रमाणे आपण बहुस्तरीय शेती किंवा मल्टीलेअर फार्मिंग समजू शकतो. या प्रकारच्या शेतीमध्ये शेतकरी एका शेतात चार ते पाच पिके यशस्वीपणे घेऊ शकतो.
बहुस्तरीय शेती किंवा मल्टीलेअर फार्मिंग कशी केली जाते?:- यामध्ये पहिला थर भूगर्भात असून त्यात आले किंवा हळदीप्रमाणे कंदवर्गीय पिकाची लागवड केली जाते.
दुसऱ्या थरात पालक-मेथीसारख्या पालेभाज्या जमिनीवर पिकवता येतात.पपईसारखी सावली आणि फळझाडे तिसऱ्या थरात लावता येतात.
चौथ्या थरातही बेड रिकामे ठेवले जात नाहीत. शेतातील बांधावर बांबू किंवा तंबूच्या साहाय्याने कारले किंवा कुंद्रूची लागवड करता येते.
बहुस्तरीय शेती हा शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर व्यवहार आहे:- म्हणजेच या तंत्राचा अवलंब करून शेतकरी आपल्या मर्यादित जमिनीत एकापेक्षा जास्त पिके घेऊ शकतो.
शेतीचे हे मॉडेल लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांसाठी वरदानच आहे, कारण त्यांच्याकडे जमिनीचे प्रमाण खूपच कमी आहे आणि त्यांना कमी खर्चात अधिक उत्पादन घेता यावे यासाठी त्यांना शेतीशी जोडून ठेवणे अत्यंत आवश्यक असल्याचे बोलले जात आहे.
बहुस्तरीय शेतीचे हे तंत्र ढासळत चाललेला कल पुन्हा शेतीकडे वळवू शकते.मल्टि लेयर फार्मिंगचे वैशिष्ट्य म्हणजे जमिनीखालील पिकाला जास्त सूर्यप्रकाश मिळत नाही आणि दुसऱ्या थरातील पीक काढणीऐवजी थेट उपटून टाकता येते.
त्यामुळे जमिनीतील कंद पिकांची खुरपणी व निंदनी आपोआप होते.या प्रकारच्या शेतीमध्ये तण वाढण्यास फार कमी वाव आहे.ते सांगतात की या पद्धतीमुळे उत्पादन खर्च 4 पटीने कमी होऊ शकतो आणि नफा 6 ते 8 पटीने वाढू शकतो.
शेतकऱ्याने शेतात एकाच वेळी अनेक पिके घेतल्यास त्या पिकांना एकमेकांपासून पोषक तत्वे मिळतात. त्यामुळे जमीनही सुपीक होते, तसेच पाण्याची व खताचीही बचत होते.
यामध्ये सेंद्रिय खताचा वापर केला जातो, त्यामुळे शेतकऱ्यांचा खर्चही कमी होतो आणि पिकाचा दर्जाही राखला जातो, अशा पद्धतीने 70 टक्के पाण्याची नैसर्गिकरीत्या बचत करता येते. हे तंत्र सह-पीक शेतीसारखेच आहेआकाशच्या मते, हे तंत्र एकाच शेतात अनेक पिके घेण्यासारखे आहे, म्हणजेच सह-पीक शेती.
आकाश शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण देत आहे:- आकाश चौरसिया यांनी ही कला स्वत:पुरती मर्यादित न ठेवता तिला शिकवण्याच्या पद्धतीचे स्वरूप दिले आहे.
ते केवळ बहुस्तरीय शेतीच करत नाहीत, तर इतर शेतकऱ्यांनाही योग्य प्रशिक्षण देऊन त्यांना कुशल बनवण्याचे काम त्यांनी केले आहे.
ते दर महिन्याच्या 27 ते 28 तारखेला मोफत प्रशिक्षण शिबिर आयोजित करून शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण देतात. त्यांनी अनेक तरुणांना बहुस्तरीय शेतीशी जोडले असून हजारो एकर शेती सेंद्रिय पद्धतीचा अवलंब करून केली जात आहे.
तरुणांना शेतीशी जोडल्याबद्दल आणि कृषी क्षेत्रात उत्कृष्ट योगदान दिल्याबद्दल आकाशला अनेक राष्ट्रीय पुरस्कार देखील मिळाले आहेत.