Diabetes: मधुमेह (Diabetes) हा एक आजार आहे जो पूर्णपणे बरा होऊ शकत नाही. या आजारात शरीरात इन्सुलिन अजिबात तयार होत नाही किंवा ते फार कमी प्रमाणात बनते. मधुमेहामध्ये रक्तातील साखरेची पातळी योग्य राखणे फार महत्वाचे आहे.
हा एक आजार आहे जो पूर्णपणे चुकीचे खाणे (Eating wrong) आणि वाईट जीवनशैलीशी संबंधित आहे. रक्तातील साखरेची पातळी वाढण्याची अनेक कारणे आहेत, परंतु ही समस्या वाढवण्यासाठी काही खास गोष्टी जास्त काम करतात. मधुमेहाचे तीन प्रकार आहेत – टाईप 1, टाईप 2 आणि गर्भधारणा मधुमेह.
टाईप 1 मधुमेहाचे मुख्य कारण –
टाईप 1 मधुमेहामध्ये स्वादुपिंडात इन्सुलिनचे उत्पादन अजिबात होत नाही. इन्सुलिन (Insulin) रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्याचे काम करते. याशिवाय शरीरातील ग्लुकोजची पातळी खूप वाढते, ज्यामुळे रक्तवाहिन्या खराब होतात आणि संपूर्ण शरीर खराब होते.
टाइप 1 मधुमेह स्वयंप्रतिकार प्रतिक्रियामुळे होतो. ही प्रतिक्रिया स्वादुपिंडातील पेशी नष्ट करते जे इन्सुलिन तयार करतात, ज्याला बीटा पेशी (Beta muscle) म्हणतात. आपल्या आजूबाजूला असलेल्या विषाणूंमुळे टाइप 1 मधुमेह होऊ शकतो.
टाइप-2 मधुमेह कसा वाढतो –
या मधुमेहाचे मुख्य कारण म्हणजे लठ्ठपणा (Obesity). बहुतेक लोकांना त्यांच्या तरुणपणात या समस्येचा सामना करावा लागतो. खराब जीवनशैली आणि आहारामुळे लठ्ठपणा लवकर वाढतो आणि त्यामुळे तरुण वर्ग टाईप 2 मधुमेहाचा बळी ठरत आहे.
याशिवाय आर्टिफिशियल स्वीटनरचे सेवन टाईप २ मधुमेह वाढवण्याचे काम करते. त्यामुळे यकृत आणि स्वादुपिंडात ऑक्सिडेटिव्ह ताण वाढू लागतो. त्यामुळे इन्सुलिनचा स्रावही लक्षणीय वाढतो.
गरोदरपणात मधुमेह का होतो –
गर्भधारणेदरम्यान महिलांमध्ये गर्भधारणेचा मधुमेह (Gestational diabetes) होतो. काहीवेळा ज्या स्त्रियांना आधीच मधुमेह होत नाही त्यांनाही गर्भधारणा मधुमेहाचा सामना करावा लागतो. जेव्हा गर्भधारणेदरम्यान रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाण लक्षणीय वाढते तेव्हा असे होते.
जर आईच्या रक्तातील ग्लुकोजची पातळी वाढली, तर ते नाभीसंबधीच्या माध्यमातून बाळाच्या रक्तातही पोहोचते. त्यामुळे बाळाच्या रक्तातील साखरेची पातळीही वाढू शकते. गर्भावस्थेतील मधुमेहामुळे बाळामध्ये अनेक जन्मजात दोषही दिसू शकतात. यासाठी डॉक्टर गर्भवती महिलांना रक्तातील साखरेचे प्रमाण नियंत्रणात ठेवण्याचा सल्ला देतात.